تب راجعه (علائم بیماری،راه درمان)
تب راجعه چیست؟علائم بیماری تب راجعه،راه درمان و نشانه های تب راجعه
عبارت تب راجعه دو بیماری متفاوت را توصیف می‌کند: (Relapsing fever)
TBRF1- تب راجعه ناشی از کنه (اندمیک)
یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان است که بطور عمده از جوندگان از طریق نیش کنه‌های نرم به انسان منتقل می‌شود.
LBRF2- تب راجعه ناشی از شپش (همه‌گیر)
یک بیماری انسانی است که از طریق شپش از بدن فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
تب راجعه در اثر عفونت با باکتری‌های اسپیروکتال گرم منفی از جنس بورلیا(از خانواده اسپیروکتاسیه) ایجاد می‌شود. اعضای جنس بورلیا به‌طور ضعیف رنگ می‌گیرند و باسیل شکل هستند و با رنگ‌های آنیلینی مثل گیمسا بخوبی رنگ می‌گیرند، معمولاً بخوبی در اسمیرهای خون محیطی بیماران با تب راجعه مشاهده می‌شوند، حدود ۷ تا ۲۰ اندوفلاژل دارند و این فلاژل‌های پری‌پلاسمیک مسئول حرکت‌های چرخشی این ارگانیسم‌ها هستند.
بورلیاها میکروائروفیل هستند و نیازهای غذایی پیچیده مثل نیاز به ان‌استیل گلوکزامین و اسیدهای چرب با زنجیره بلند اشباع و غیراشباع دارند.
تشخیص بیماری‌های بورلیاها معمولاً به‌وسیله میکروسکوپ در تب راجعه و سرولوژی در بیماری لایم امکان‌پذیر است.
هستند TBRF است. اغلب گونه‌هایی که عامل LBRFبورلیا ریکورنتیس تنها بورلیای عامل
که مسئول انتقال آن‌ها است، نام‌گذاری Ornithodorosبر اساس نام گونه‌ی کنه
را ایجاد TBRF تقریباً تمام موارد turicataeشده‌اند. در آمریکای شمالی بورلیا هرمسی و
در افریقای تحت صحرا است.TBRF شایع‌ترین عامل duttoniمی‌کنند. بورلیا
بورلیاها دارای ژنومی متشکل از یک کروموزوم خطی و مجموعه‌ای از پلاسمیدهای خطی و حلقوی هستند. بورلیاهای تب راجعه با یک فرایند منحصربه‌فرد با ایجاد آرایش مجدد ژنوم در ژن‌های
موجب گوناگونی فراوان در نمایان‌سازی آنتی‌ژن‌های سطحی خودشان می‌شوند. VmP
پروتئین‌های اصلی گوناگونی در سطح غشای خارجی اسپیروکت‌ها را به نامVmPژن
کددهی می‌کنند.VmPs
این ویژگی منحصربه‌فرد به بورلیاها اجازه می‌دهد که بطور متناوب از پاسخ ایمنی میزبان بگریزند و باعث تب‌های عوددار شوند که یکی از وجه‌های تشخیصی این بیماری است.
اعضای این جنس توکسین مشخصی تولید نمی‌کنند. دوره‌های تب و بدون تب در تب راجعه ناشی از تغییرات آنتی‌ژنیک بورلیا است. بعد از اینکه یک شخص در معرض نیش بندپای آلوده قرار گرفت، بورلیا در جریان خون قرار گرفته و در بسیاری ارگان‌ها پخش می‌شود.
علائم بالینی و بیماری‌زایی:
تب راجعه بیماری تب‌داری است که با عود تب و سپتی‌سمی مشخص می‌شود.
تظاهرات بالینی تب راجعه شپشی و کنه‌ای اصولاً یکسان هستند، البته قابل ذکر است که در محل گزش کنه خارش ایجاد می‌شود. در طی دوره‌های تب‌دار این باکتری‌ها به تعداد فراوان در خون هستند.
بطور کلی بعد از یک دوره کمون یک هفته‌ای، بیماری با علائمی مثل لرزهای تکان‌دهنده و تب و درد عضلانی و سردرد شروع می‌شود. بزرگی طحال و کبد شایع است. تب از ابتدا بالا است و دمای بدن معمولاً به ۴۰ درجه یا بالاتر می‌رسد و سپس الگوی نامنظم پیدا می‌کند. بیماران معمولاً دچار تاکیکاردی و تاکی‌پنی خفیف می‌شوند و ملتحمه اغلب پرخون است.
علائم بالینی معمولاً ملایم و آرام است و دوره‌های تب و بدون تب تکرار می‌شوند، البته نتایج تب راجعه شپشی شدیدتر از بیماری کنه‌ای است. مرگ‌ومیر اندمیک کمتر از ۵ درصد است و می‌تواند به ۴۰ درصد در بیماری اپیدمیک برسد. مرگ در اثر ایست قلبی یا نکروز کبدی یا خون‌ریزی مغزی رخ می‌دهد.
تحقیقات نشان داده‌اند که بورلیا ریکورانتیس واسطه‌های پروتئینی التهاب مانند فاکتور هگمن و پره‌کالکرئین و سیستم کمپلمان را فعال می‌کند.
Jarisch-herxheimerدرمان تب راجعه با آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است موجب واکنش
این واکنش با آزاد شدن سایتوکاین‌هایی مثل اینترلوکین LBRFشود. در بیماران مبتلا به
۶ و ۸ و پروتئین فاز حاد به داخل سیتوپلاسم ممکن است همراه باشد.
در ابتدا ممکن است با تب هموراژیک ویروسی اشتباه شود.LBRFبه علت خون‌ریزی، همه‌گیری
تشخیص:
بیماری‌هایی که در تشخیص افتراقی تب راجعه هنگام تشخیص باید افتراق داده شوند عبارتند از تب تیفوس، تب تیفوئید، سالمونلوز غیرتیفوئیدی، مالاریا، دانگ، بیماری‌های آربوویروس، سل، لپتوسپیروز و تب کنه کلرادو.
تشخیص تب راجعه به ساده‌ترین روش، کشف اسپیروکت‌ها به‌دلیل اندازه بزرگ در گستره خون و آسپیره مغز استخوان یا مایع مغزی نخاعی است. هنگامی که این نمونه‌ها را با میکروسکوپ زمینه تاریک بررسی کنیم می‌توانیم در اکثر مواقع حرکت بورلیا را ببینیم.
بیشترین تعداد ارگانیسم‌ها در نمونه‌هایی وجود دارند که هنگام تب بالا و قبل از بحران بیماری گرفته شوند.
و درصد کمتری در بیمارانLBRFاسمیرهای خون محیطی در بیش از ۷۰ درصد بیماران
مثبت می‌شوند. در آزمایشگاه‌های رفرانس می‌توان بورلیا رکورنتیس و هرمسی را در TBRF
کشت داد. تست‌های سرولوژی در تشخیص تب راجعه مفید نیست، چونBSK2محیط
بورلیا تغییرات آنتی‌ژنیک دارد.
شمارش لکوسیتی طبیعی است یا بطور متوسط افزایش می‌یابد.
درمان:
برای درمان تب راجعه از داروی اریترومایسین یا تتراسایکلین و داکسی‌سایکلین یا کلرامفنیکل استفاده می‌شود. تتراسایکلین داروی انتخابی است اما برای خانم‌های حامله و کودکان نباید تجویز شود.
هنگام درمان باید توجه ویژه به واکنش جاریش‌هرکس‌هایمر (شوک شدید، لکوپنی و افزایش تب و کاهش فشارخون) داشت، زیرا این پدیده می‌تواند چند ساعت بعد از شروع درمان رخ دهد. این واکنش با کشتن سریع بورلیا و آزاد شدن اندوتوکسین همراه است.
دوز منفرد برای تتراسایکلین و اریترومایسین ۵۰۰ میلی‌گرم است.
پیشگیری و کنترل و اپیدمیولوژی
عامل اصلی تب راجعه اپیدمیک، بورلیا رکورانتیس است و ناقل آن شپش بدن انسان است و انسان تنها مخزن آن است. بعد از تغذیه شپش از فرد آلوده، ارگانیسم‌ها پس از عبور از دیواره معده در همولنف شپش تکثیر می‌یابند. تحقیقات نشان داده که در شپش بیماری منتشره رخ نمی‌دهد. عفونت انسانی زمانی رخ می‌دهد که شپش‌ها در طی تغذیه از انسان روی پوست انسان له شوند. به‌دلیل اینکه شپش آلوده چند ماه بیشتر زنده نمی‌ماند، بنابراین در شرایط غیربهداشتی و تراکم جمعیت در یک منطقه این بیماری می‌تواند پایدار بماند.
تب راجعه اندمیک یک بیماری زئونوز است و بسیاری از بورلیاها عامل این بیماری هستند و جوندگان و پستانداران کوچک و کنه‌های نرم (اورنیتودوروس) مخازن اصلی این بیماری می‌باشند. کنه‌ها برخلاف شپش‌ها می‌توانند در فواصل بین دوره‌های تغذیه‌ای برای ماه‌ها زنده بمانند.
تب راجعه شپشی در حال حاضر معمولاً محدود به اتیوپی و کوهپایه‌های آند و روآندا شده است. تب راجعه کنه‌ای در سرتاسر جهان متناسب با توزیع کنه اورنیتودوروس وجود دارد.
مهم‌ترین و شایع‌ترین عامل تب راجعه کنه‌ای در ایران خصوصاً استان‌های اردبیل و همدان و زنجان بورلیا پرسیکا است که از طریق گزش کنه اورنیتودوروس تولوزانی انتقال می‌یابد، دیگر عامل تب راجعه کنه‌ای در ایران بورلیا میکروتی است که توسط کنه اورنیتودوروس اراتیکوس منتقل می‌شود.
برای پیشگیری از بیماری بورلیا کنه‌ای می‌توان به اجتناب از کنه‌ها و مخزن‌های طبیعی آن‌ها و پوشیدن لباس‌های محافظ در مناطق کنه‌خیز اشاره کرد.
کنترل جونده‌ها هم در پیشگیری از تب راجعه اندمیک مهم است.