کنار گذاشتن خاطره‌های ناگوار در سفر
سفر رفتن همیشه جذاب و دوست‌داشتی است و در این میان کودکان از این موضوع استقبال زیادی می‌کنند، اما شاید رفتار یکی از اعضای خانواده همه برنامه‌ها را به هم بریزد و این همه شور و شوق را از میان ببرد. مثلا فردی که با مرور خاطرات بدی که از سفرهای گذشته داشته، سفر را به کام همه تلخ می‌کند.
در این گفت‌وگو دکتر محمدرضا خدایی، روان‌پزشک و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به ما می‌گویند چگونه می‌توانیم از خاطرات بد گذشته و افکار منفی رهایی پیدا کنیم.
وقتی اتفاق ناگواری می‌افتد عکس‌العمل افراد چند نوع است؟
در این شرایط معمولا واکنش‌ها متفاوت است اما معمولا حالت نگرانی و استرس بیش از همه خودنمایی می‌کند. البته هر چه سن افراد هنگام وقوع اتفاقات بد کمتر باشد، دچار آسیب‌های مخرب‌تری در آینده خواهند شد.
فراموش کردن خاطرات بد گذشته یکی از سخت‌ترین کارهاست. به نظر شما چطور می‌توان از این افکار رهایی پیدا کرد؟
از مهم‌ترین کارها در این زمینه این است که افکار مثبت را جایگزین افکار منفی کنیم، که البته این امر تمرکز قوی و تلاش مداوم فرد را می‌طلبد. مثلا اگر در گذشته عزیزی را از دست داده‌ایم خوب است که یاد و خاطره او را حفظ کنیم اما نباید بگذاریم که زنده نگه داشتن و مرور مدام این غم خودمان و بقیه اعضای خانواده‌مان را فلج کند و تمام خوشی‌ها را تحت‌الشعاع قرار بدهد. متاسفانه برخی افراد عادت دارند افکار مزاحم را پرورش دهند.
باید با نوشتن آن خاطره روی کاغذ، نکات مثبت آن را نیز در نظر گرفت؛ از جمله نکات مثبت هر خاطره بد می‌توان به هوشیاری، آگاهی، تجربه و درس عبرت برای افراد اشاره کرد.
در صورتی که خاطره بد باشد، نوشتن آن خاطره و پررنگ کردن نکات مثبت آن بسیار پرفایده است و می‌تواند موجب تخلیه احساسات و هیجانات افراد شود.
اساسا فراموش کردن گذشته یعنی چه؟
فراموش کردن گذشته یعنی قبول کنید که برای تغییر گذشته کاری از دستتان برنمی‌آید. شما در مواجهه با شکستتان هر کار از دستتان برمی‌آمده انجام داده‌اید. باید بدانید که تا جایی که می‌توانسته‌اید خوب، مهربان و موثر بوده‌اید. اگر قرار بود به عقب برگردید مطمئنا نمی‌توانستید کاری بیش از آن انجام دهید. پس باید گذشته را فراموش کنید. فراموش کردن گذشته یعنی خود را برای اشتباهاتتان ببخشید. فکر کردن دوباره به آنچه که می‌توانستید یا باید انجام می‌دادید هیچ اثری ندارد. اگر با اشتباهاتتان درگیر هستید یا شکست خورده‌اید، سعی کنید خودتان را ببخشید.
فراموش کردن گذشته یعنی افکارتان را بشناسید. اگر می‌بینید که مدام درگیر گذشته هستید، با ملایمت افکارتان را به زمان حال معطوف کنید. سعی کنید این عادت را کنار بگذارید که مدام به اشتباهات گذشته‌تان فکر و خودتان را سرزنش کنید.
فراموش کردن گذشته یعنی به ذات زمان اعتماد کنید. زمان می‌گذرد و شما هم باید از گذشته بگذرید. زخم‌هایتان به مرور التیام می‌یابند و فقط جای آن بر جا می‌ماند.
اگر فردی خود موجب ایجاد حادثه شده باشد، چگونه می‌تواند از این عذاب رها شود؟
در صورتی که فرد در به وجود آمدن آن اتفاق بد مقصر است، باید غرور کاذب خود را کنار بگذارد و طلب بخشش کند.
ضمنا در میان گذاشتن احساسات واقعی با یک فرد فهیم و باتجربه می‌تواند در فراموشی بسیار تاثیرگذار باشد. باید احساسات را بروز داد، با اشتباهات کنار آمد و تقصیر را گردن گرفت.
نقش اطرافیان در فراموشی خاطرات بد چقدر مهم است؟
درباره افرادی که یکی از بستگان خود را از دست داده‌اند، بروز افسردگی، تا حدود 2 تا 6 ماه طبیعی است، اما تداوم افسردگی بیشتر از این مدت ممکن است خطرناک شود. اطرافیان معمولا دو نقش را در این شرایط ایفا می‌کنند؛ یکی اینکه دائم خاطرات را زنده می‌کنند و دیگر اینکه نقش حامی به خود می‌گیرند که به مراتب نقش دوم بهتر است.
برای افرادی که به‌دلیل داشتن خاطرات بد، تمایل ندارند از خانه بیرون بیایند و سایر اعضای خانواده را نیز متاثر می‌کنند چه پیشنهادی دارید؟
سوال خوبی پرسیدید. در این شرایط بهتر است اجازه دهید فرد عزاداری‌اش را بکند. به هر حال فرد جای خالی عزیزش را حس می‌کند و معمولا دیگران هم 3-2 روز اول را برای بازدید از کسانی می‌گذارند که عزیز از دست رفته‌ای داشته‌اند، اما خوب است که در روزهای بعد در صورت امکان راهی سفر شوند چون سفر همیشه خوب است و روحیه انسان را عوض می‌کند.
اگر بخواهید اقداماتی برای از بین بردن خاطرات بد پیشنهاد کنید چه نکاتی را گوشزد می‌کنید؟
۱. در مورد افکار و خاطراتتان بنویسید، نقاشی بکشید و در موردشان حرف بزنید. برای فراموش کردن گذشته‌تان باید به خاطراتتان احترام بگذارید.
۲. با دور ریختن احساسات و عواطف مربوط به خاطرات دردناکتان، آنها را فراموش کنید. خواهید دید که بعد از آن چقدر احساس آرامش می‌کنید.
۳. در صورت امکان به عقب برگردید و با کسانی که در آن خاطرات دخیل بوده‌اند، صحبت کنید. برای فراموش کردن گذشته‌تان باید به عقب برگردید.
۴. احساسات واقعی‌تان را با کسی در میان بگذارید. اگر صلاح است به آنها اعتراف کنید. برای فراموش کردن گذشته‌تان باید احساساتتان را بروز دهید. اگر با اشتباهاتتان کنار بیایید، باید تقصیر یا گناهتان را گردن بگیرید.
5. برای فراموش کردن گذشته باید غرور را کنار بگذارید و معذرت‌خواهی کنید.
فراموش کردن عزیزان، چه همسرتان باشد که از او طلاق گرفته‌اید، چه فرزندتان باشد که فوت کرده، چه خواهر یا برادرتان باشد که از شما دور شده یا هر فرد دیگری، بسیار مشکل است. فراموش کردن گذشته به تلاش و انرژی بسیاری نیاز دارد. مطمئن باشید که بعد از این گذشته دردناک، نه‌تنها می‌توانید به زندگی‌تان ادامه دهید، بلکه عاقل‌تر، آرام‌تر و متمرکز‌تر خواهید بود.
محبوبه ریاستی
سلامت