آزمایش HLA-B27
خلاصه:HLA-B27 يك آلل از لوكوس HLA-B انسان است كه در درصد كمي از جمعيت يافت مي‌شود. بيماران داراي اين آلل شانس بيشتري جهت ابتلا به اسپونديلوآرتريت (spondyloarthritis) دارند.
نمونه:لنفوسيت‌ها
ظرف:لوله درب زرد (ACD)
طريقه نگهداري:در دماي اتاق نگهداري شود. جهت DNA Typing در يخچال گذاشته شود.
نكات ويژه:نمونه مي‌بايست در اولين فرصت ممكن مورد آزمايش قرار گيرد مگر اينكه از DNA Typing استفاده شود.
محدوده مرجع:منفي
كاربرد:بررسي اسپونديلوآرتريت، روماتوئيد آرتريت جوانان (JRA)، سندرم رايترز، آرتريت پسورياتيك و يووئيت قدامي.
متدولوژي: فلوسايتومتري، سيتوتوكسيسيتي وابسته به كمپلمان، روش‌هاي مبتني بر DNA.
اطلاعات تكميلي:HLA-B27 در 3 تا 4 درصد از آفريقايي‌ها، 6 تا 8 درصد از قفقازي‌ها و 1 درصد از آسيايي‌ها وجود دارد. HLA-B27 يك ارتباط قوي با مبتلايان به اسيونديليت آنكيلوزان (AS; Marie-Strumpell disease) دارد ولي در همه آنها ديده نمي‌شود، بلكه تا 90% بيماران داراي آن هستند. يك بيمار B27 مثبت كه يافته‌هاي باليني و راديولوژيك آن مطابق با AS باشد، احتمال اينكه بيماري را داشته باشد يا مبتلا شود 100 برابر فردي است كه B27 آن منفي باشد. بهرحال اين آنتي‌ژن علت بيماري نيست چرا كه 7-5% از افراد طبيعي هم B27مثبت هستند. از اين تست نبايد به عنوان روش غربالگري جهت AS استفاده شود. آنتي‌ژن ارتباط كمتري با سندرم رايترز، آرتريت پسورياتيك، JRA و ساير آرتريت‌هاي به دنبال عفونت با ارگانيسم‌هاي گرم منفي دراد. همچنين ارتباط B27 با فقدان مادرزادي اجزاء C2 و C4 كمپلمان، هيپرپلازي آدرنال و بيماري التهابي روده هم ديده شده است.
HLA Typing, Single Human Leukocyte Antigen
مترادف‌ها: سيستم آنتي‌ژن لوكوسيت انسان، Human Leukocyte Antigen System
خلاصه: كمپلكس سازگاري اصلي بافتي Major Histocompatibility (MHC) Complex به عنوان يك گروه از ژن‌هاي كاملاً بهم چسبيده‌اي كه آنتيژنهاي HLA را كد مي‌كنند و آنتيژنهاي اصلي سازگاري بافتي هستند وجود دارند. اين سيستم در پيوند عضو، سازگاري بين دهنده و گيرنده را تعيين مي‌كند و در نتيجه به عنوان اصلي (ماژور) ناميده مي‌شود. آنتي‌ژن HLA پپتيدهاي خارجي را به دام انداخته و به گيرنده‌هاي سلول T عرضه مي‌كند. بيش از 200 ژن در كمپلكس HLA بر روي كروموزوم 6 حضور دارند كه بيش از 40 آنتي‌ژن لوكوسيتي را كد مي‌كنند.
نمونه: لنفوسيت‌ها (جهت Serology typing)؛ گلبول‌هاي سفيد (جهت DNA Typing).
ظرف: لوله درب بنفش (EDTA) براي DNA Testing؛ لوله درب زرد (ACD) براي سرولوژي و DNA Testing.
نمونه‌گيري: نمونه بلافاصله به آزمايشگاه انتقال داده شود.
طريقه نگهداري: جهت آزمايش سرولوژي در دماي اتاق نگهداري شود. جهت آزمايشات مبتني بر DNA در يخچال نگهداري شود.
نكات ويژه: آزمايش سرولوژي احتياج به لنفوسيت‌هاي زنده دارد ولي جهت DNA Testing سلول زنده يا مرده فرقي ندارد.
محدوده مرجع: تعيين هويت آنتيژنهاي اختصاصي لوكوسيت، آلل‌هاي كلاس I و II
كاربرد: سيستم HLA در موارد زير كاربرد دارد:
· به عنوان يك ماركر اپيدميولوژيك
· به عنوان تست رد آبوت (paternity exclusion testing)
· سازگار بودن پيوند دهنده و گيرنده جهت كاهش احتمال پس‌زدن و GVHD (Graft Versus Host Disease)
· جهت ترانسفوزيون پلاكت سازگار در بيماران مقاوم
بسياري از آنتيژنهاي HLA با بيماري‌هاي خود ايمني ارتباط دارند كه تعدادي از آنها عبارتند از: اسپونديليت آنكيلوزان (AS)؛ آرتروپاتي‌هاي واكنشي از جمله سندرم رايتر؛ بيماري سلياك؛ درماتيت هرپتي فرم؛ گلومرولونفريت غشايي ايديوپاتيك؛ سندرم گودپاسچر و پمفيگوس ولگاريس.
بيماري‌هايي كه با خطر كمتري همراهي با آنتيژنهاي سيستم HLA دارند عبارتند از: روماتوئيد آرتريت؛ سندرم بهجت؛ لوپوس اريتماتوي سيستميك (SLE)؛ ديابت شيرين وابسته به انسولين (تيپ I)؛ بياري ايديوپاتيك آديسون؛ بيماري گريوز (Graves)؛ بيماري هاشيموتو؛ تيروئيديت به دنبال زايمان؛ سندرم سيكا (sicca)؛ مياستني گراويس و اسكلروز متعدد (MS).
سيستم HLA در حفاظت در برابر اشكال شديد مالاريا نقش دارد. يك همراهي قابل اهميت نيز بين DQBI-0602 , DQAI-0102, DRBI-15 با ناركولپسي مشاهده شده است.
محدوديت‌ها:به غير از ASو ناركولپسي در حال حاضر هيچ كمكي به تشخيص ساير بيماري‌ها نمي‌كند.
متدولوژي:تعيين HLA كلاس I (لوكوس‌هاي C,B,A) به طور قراردادي با استفاده از روش رنگ‌آميزي (ائوزن، تريپان‌بلو) جهت ارزيابي قابليت زنده ماندن لنفوسيت‌ها پس از واكنش با آنتي‌سرم‌هاي گوناگون ضد HLA و كمپلمان صورت مي‌گيرد.
لوكوس‌هاي كلاس II با سه حرف نشان داده مي شوند. حرف اول D كه نشان‌دهنده كلاس است. حرف دوم R, Q, P, O, M كه نشان دهنده خانواده است و حرف سوم A يا B كه نشان دهنده زنجيره آلفا يا بتا است.
تعيين HLA به روش ژنتيك مولكولي به سرعت جاي روش‌هاي سرولوژيك را گرفته است. فوايد روش‌هاي مبتني بر DNA اين است كه مي‌توان از نمونه‌هاي با حجم كمتر و گلبول‌هاي سفيد حتي مرده (غيرقابل حيات)؛ نمونه سرانگشت (fingersticks)؛ بافت‌هايي مثل سواب‌هاي مخاط دهاني و بافت‌هاي فيكس شده در فرمالين يا حتي فوليكول‌هاي مو استفاده كرد.
اطلاعات تكميلي:بطور كلي سيستم HLA به نواحي ژن كلاس I، II و III تقسيم‌بندي مي‌شود. ژن‌هاي HLA كلاس I شامل لوكوس‌ها C,B,A بوده و آنتيژنهاي مربوطه آنها بر روي سطح اكثر سلول‌هاي هسته‌دار عرضه مي‌شد. ژن‌هاي كلاس III پروتئين‌هاي سيستم كمپلمان، C4, C2 و فاكتور B مسير آلترناتيو را كد مي‌كنند. كلاس‌هاي I و II در كنترل و تعديل پاسخ‌هاي ايمني دخالت دارند. براي پيوند كليه از جسد، علاوه بر تعيين ABO و كراس‌مچ، HLA نيز بايد تعيين شود.
خلاصه:HLA-B27 يك آلل از لوكوس HLA-B انسان است كه در درصد كمي از جمعيت يافت مي‌شود. بيماران داراي اين آلل شانس بيشتري جهت ابتلا به اسپونديلوآرتريت (spondyloarthritis) دارند.
نمونه:لنفوسيت‌ها
ظرف:لوله درب زرد (ACD)
طريقه نگهداري:در دماي اتاق نگهداري شود. جهت DNA Typing در يخچال گذاشته شود.
نكات ويژه:نمونه مي‌بايست در اولين فرصت ممكن مورد آزمايش قرار گيرد مگر اينكه از DNA Typing استفاده شود.
محدوده مرجع:منفي
كاربرد:بررسي اسپونديلوآرتريت، روماتوئيد آرتريت جوانان (JRA)، سندرم رايترز، آرتريت پسورياتيك و يووئيت قدامي.
متدولوژي: فلوسايتومتري، سيتوتوكسيسيتي وابسته به كمپلمان، روش‌هاي مبتني بر DNA.
اطلاعات تكميلي:HLA-B27 در 3 تا 4 درصد از آفريقايي‌ها، 6 تا 8 درصد از قفقازي‌ها و 1 درصد از آسيايي‌ها وجود دارد. HLA-B27 يك ارتباط قوي با مبتلايان به اسيونديليت آنكيلوزان (AS; Marie-Strumpell disease) دارد ولي در همه آنها ديده نمي‌شود، بلكه تا 90% بيماران داراي آن هستند. يك بيمار B27 مثبت كه يافته‌هاي باليني و راديولوژيك آن مطابق با AS باشد، احتمال اينكه بيماري را داشته باشد يا مبتلا شود 100 برابر فردي است كه B27 آن منفي باشد. بهرحال اين آنتي‌ژن علت بيماري نيست چرا كه 7-5% از افراد طبيعي هم B27مثبت هستند. از اين تست نبايد به عنوان روش غربالگري جهت AS استفاده شود. آنتي‌ژن ارتباط كمتري با سندرم رايترز، آرتريت پسورياتيك، JRA و ساير آرتريت‌هاي به دنبال عفونت با ارگانيسم‌هاي گرم منفي دراد. همچنين ارتباط B27 با فقدان مادرزادي اجزاء C2 و C4 كمپلمان، هيپرپلازي آدرنال و بيماري التهابي روده هم ديده شده است.
HLA Typing, Single Human Leukocyte Antigen
مترادف‌ها: سيستم آنتي‌ژن لوكوسيت انسان، Human Leukocyte Antigen System
خلاصه: كمپلكس سازگاري اصلي بافتي Major Histocompatibility (MHC) Complex به عنوان يك گروه از ژن‌هاي كاملاً بهم چسبيده‌اي كه آنتيژنهاي HLA را كد مي‌كنند و آنتيژنهاي اصلي سازگاري بافتي هستند وجود دارند. اين سيستم در پيوند عضو، سازگاري بين دهنده و گيرنده را تعيين مي‌كند و در نتيجه به عنوان اصلي (ماژور) ناميده مي‌شود. آنتي‌ژن HLA پپتيدهاي خارجي را به دام انداخته و به گيرنده‌هاي سلول T عرضه مي‌كند. بيش از 200 ژن در كمپلكس HLA بر روي كروموزوم 6 حضور دارند كه بيش از 40 آنتي‌ژن لوكوسيتي را كد مي‌كنند.
نمونه: لنفوسيت‌ها (جهت Serology typing)؛ گلبول‌هاي سفيد (جهت DNA Typing).
ظرف: لوله درب بنفش (EDTA) براي DNA Testing؛ لوله درب زرد (ACD) براي سرولوژي و DNA Testing.
نمونه‌گيري: نمونه بلافاصله به آزمايشگاه انتقال داده شود.
طريقه نگهداري: جهت آزمايش سرولوژي در دماي اتاق نگهداري شود. جهت آزمايشات مبتني بر DNA در يخچال نگهداري شود.
نكات ويژه: آزمايش سرولوژي احتياج به لنفوسيت‌هاي زنده دارد ولي جهت DNA Testing سلول زنده يا مرده فرقي ندارد.
محدوده مرجع: تعيين هويت آنتيژنهاي اختصاصي لوكوسيت، آلل‌هاي كلاس I و II
كاربرد: سيستم HLA در موارد زير كاربرد دارد:
· به عنوان يك ماركر اپيدميولوژيك
· به عنوان تست رد آبوت (paternity exclusion testing)
· سازگار بودن پيوند دهنده و گيرنده جهت كاهش احتمال پس‌زدن و GVHD (Graft Versus Host Disease)
· جهت ترانسفوزيون پلاكت سازگار در بيماران مقاوم
بسياري از آنتيژنهاي HLA با بيماري‌هاي خود ايمني ارتباط دارند كه تعدادي از آنها عبارتند از: اسپونديليت آنكيلوزان (AS)؛ آرتروپاتي‌هاي واكنشي از جمله سندرم رايتر؛ بيماري سلياك؛ درماتيت هرپتي فرم؛ گلومرولونفريت غشايي ايديوپاتيك؛ سندرم گودپاسچر و پمفيگوس ولگاريس.
بيماري‌هايي كه با خطر كمتري همراهي با آنتيژنهاي سيستم HLA دارند عبارتند از: روماتوئيد آرتريت؛ سندرم بهجت؛ لوپوس اريتماتوي سيستميك (SLE)؛ ديابت شيرين وابسته به انسولين (تيپ I)؛ بياري ايديوپاتيك آديسون؛ بيماري گريوز (Graves)؛ بيماري هاشيموتو؛ تيروئيديت به دنبال زايمان؛ سندرم سيكا (sicca)؛ مياستني گراويس و اسكلروز متعدد (MS).
سيستم HLA در حفاظت در برابر اشكال شديد مالاريا نقش دارد. يك همراهي قابل اهميت نيز بين DQBI-0602 , DQAI-0102, DRBI-15 با ناركولپسي مشاهده شده است.
محدوديت‌ها:به غير از ASو ناركولپسي در حال حاضر هيچ كمكي به تشخيص ساير بيماري‌ها نمي‌كند.
متدولوژي:تعيين HLA كلاس I (لوكوس‌هاي C,B,A) به طور قراردادي با استفاده از روش رنگ‌آميزي (ائوزن، تريپان‌بلو) جهت ارزيابي قابليت زنده ماندن لنفوسيت‌ها پس از واكنش با آنتي‌سرم‌هاي گوناگون ضد HLA و كمپلمان صورت مي‌گيرد.
لوكوس‌هاي كلاس II با سه حرف نشان داده مي شوند. حرف اول D كه نشان‌دهنده كلاس است. حرف دوم R, Q, P, O, M كه نشان دهنده خانواده است و حرف سوم A يا B كه نشان دهنده زنجيره آلفا يا بتا است.
تعيين HLA به روش ژنتيك مولكولي به سرعت جاي روش‌هاي سرولوژيك را گرفته است. فوايد روش‌هاي مبتني بر DNA اين است كه مي‌توان از نمونه‌هاي با حجم كمتر و گلبول‌هاي سفيد حتي مرده (غيرقابل حيات)؛ نمونه سرانگشت (fingersticks)؛ بافت‌هايي مثل سواب‌هاي مخاط دهاني و بافت‌هاي فيكس شده در فرمالين يا حتي فوليكول‌هاي مو استفاده كرد.
اطلاعات تكميلي:بطور كلي سيستم HLA به نواحي ژن كلاس I، II و III تقسيم‌بندي مي‌شود. ژن‌هاي HLA كلاس I شامل لوكوس‌ها C,B,A بوده و آنتيژنهاي مربوطه آنها بر روي سطح اكثر سلول‌هاي هسته‌دار عرضه مي‌شد. ژن‌هاي كلاس III پروتئين‌هاي سيستم كمپلمان، C4, C2 و فاكتور B مسير آلترناتيو را كد مي‌كنند. كلاس‌هاي I و II در كنترل و تعديل پاسخ‌هاي ايمني دخالت دارند. براي پيوند كليه از جسد، علاوه بر تعيين ABO و كراس‌مچ، HLA نيز بايد تعيين شود.