باکتریهای سودوموناس باکتریهای خاکزی هستند که در خاک سبب ترشح سیدروفور شده و جذب آهن و برخی دیگر از عناصر ریزمغذی نظیر روی را امکان‌پذیر می‌سازد. باکتریهای جنس سودوموناس، از خانواده Pseudomonadaceae که به شکل میله‌ای راست یا کمی خمیده، دارای تاژک قطبی، بدون اسپور و گرم منفی می‌باشند. این باکتریها هوازی و از نظر منبع انرژی و کربن کموارگانوتروف هستند.
از نظر نیازهای غذایی گونه های سودوموناس نیاز غذایی بسیار ساده ای دارند. در شرایط آزمایشگاهی در محیط‌های حاوی مقداری ماده آلی در pH خنثی بخوبی رشد می کنند. از مهمترین این محیطها King’B است. متابولیسم گونه‌های سودوموناس تنفسی بوده وحالت تخمیری ندارند. این باکتریها قادرند از 150 ترکیب آلی بعنوان منبع کربن وانرژی استفاده نمایند.
در سالهای گذشته گونه‌های سودوموناس طبق طبقه‌بندی محققین باکتریهای جنس سودوموناس را بر اساس مطالعات همسانی rRNA/DNA به پنج گروه تقسیم‌بندی کردند. از پنج گروه مذکور اخیرا فقط گروه I در جنس سودوموناس ابقا شده و بقیه در جنسهای جدید ویا موجود قبلی جای گرفته اند. گروه I ، بعنوان بزرگترین گروه انواع فلورسنت را در خود جای داده است. وجه تمایز سودوموناس‌های فلورسنت از سایر سودوموناس‌ها، تولید پیگمانهایی است که در برابر نور طول موج کوتاه فرابنفش (254 نانومتر) بویژه در شرایط کمبود آهن خاصیت فلورسانس دارند. به این پیگمان‌های با خاصیت فلورسنت و محلول در آب سیدروفور (siderophore) و اختصاصاً در مورد سودوموناس‌ها پیووردین یا سودوباکتین گفته میشود. از مهمترین گونه های فلورسنت می‌توان به P. fluorescens ، P. putida، P. aeruginosa و همچنین پاتوژنهای گیاهی نظیر P. syringae و P. cichorii اشاره نمود. برای افتراق گونه‌های فلورسنت پاتوژنهای گیاهی از سایر فلورسنت‌ها از آزمون آرژینین‌دی‌هیدرولاز استفاده میشود، که پاتوژنهای گیاهی آرژینین‌دی‌هیدرولاز منفی می‌باشند. آزمون‌های ذوب ژلاتین، استفاده از قند ترهالوز، رشد در دماهای 41 و 4 درجه سانتیگراد از مهمترین شاخص‌های تفکیک گونه‌های P. fluorescens ، P. putida و P. aeruginosa است.
سودوموناس آئروژینوزا
سودوموناس آئروژینوزا یک باکتری گرم منفی است که معمولا در محیط یافت می شود. این موجود زنده در خاک، آب و دیگر محیط های مرطوب یافت می شود.
● چه بیماریهایی به وسیله سودوموناس آئروژینوزا ایجاد می شود؟
آئروژینوزا یک پاتوژن ( بیماریزا) فرصت طلب است.این باکتری از سیستم ایمنی ضعیف افراد سوء استفاده کرده ودر آنها عفونت و سموم مضر برای بافتها ایجاد می کند.
سودوموناس آئروژینوزا سبب عفونتهای مجاری ادراری ، سیستم تنفسی ،التهاب و آماس پوست ، عفونتهای بافتهای نرم ، باکتریمی ( وجود باکتری در خون ) عفونتهای استخوان ومفاصل ، عفونتهای معدی روده ای و عفونتهای سیستمیک متنوع به ویژه در بیماران با سوختگیهای شدید ، بیماران مبتلا به سرطان و ایدز که سیستم ایمنی آنها سرکوب شده است ، می نماید.
● چه کسی بیشترمستعد عفونتهای سودوموناس آئروژینوزا است ؟
این باکتری ویژه افرادیست که مبتلا به سیستیک فیبروزیس هستند و منبع مشترک عفونت ششها در این افراد است .
سودوموناس آئروژینوزا به شدت با بیماران سرطانی و سوختگی و افرادیکه سیستم ایمنی آنها سرکوب شده است ارتباط دارد . میزان مرگ برای افراد مبتلا به این باکتری حدود ۵۰ درصد است .
● اپید میولوژی سودوموناس
اصولا این باکتری یک پاتوژن بیمارستانی است. بر طبق CDC رویهمرفته ورود سودوموناس در بیمارستانهای آمریکا به طور متوسط ۴/۰ در صد است ( ۴ در ۱۰۰۰) و تقریبا یک چهارم پاتوژنهای بیمارستانی ایزوله شمارش شده برای ۱/۱۰ درصد کل عفونتهای بیمارستانی حاصل شده است.
درون بیمارستانها در منابع متعددی این باکتری یافت می شود ازجمله : مواد گندزدا لوازم تنفسی ، غذا پوست و…
این ارگانسیم اغلب از طریق میوه ها ، گیاهان و سبزیجات ، عیادت کنندگان و بیمارانی که از سایر بخشها منتقل می شوند وارد محیط بیمارستان می شود . شیوع وانتشار از بیماری به بیمار دیگر بوسیله دستهای پرسنل بیمارستا ن ، همچنین تماس مستقیم بیمار با منابع آلوده مانند خوردن آب و غذای آلوده رخ میدهد .
● دوره کمون
معمولا ۲۴ تا ۷۲ ساعت .
● تشخیص سودوموناس آئروژینوزا
تشخیص عفونت سودوموناس آئروژینوزا با جدا سازی و تشخیص آزمایشگاهی صورت می گیرد .
این باکتری به خوبی روی اغلب محیط های کشت آزمایشگاهی رشد می کند و روی آگار خونی و آگار آبی
ائوزین متیل تیونین جدا می شود ، شناسایی این باکتری براساس مورفولوژی گرم ، ناتوانی در تخمیر لاکتوز ( یک واکنش اکسیداز مثبت ) ، بوی میوه ( با طعم انگور ) ، وتوانایی رشد در دمای ۴۲ درجه سانتیگراد شناسایی می شود .
خاصیت فلوئورسانس زیر نور فرابنفش نیز در تشخیص سریع کلنی های سودوموناس آئروژینوزا موثر بوده و در تشخیص وجود آن در زخم ها کمک می کند .
● درمان سودوموناس
سودوموناس آئروژینوزا غالبا نسبت به آنتی بیوتیک های معمول مقاومت می کند ، اما برخی انواع به جنتا مایسین ، توبرامایسین ، کولیسیتین و آمی کاسین پاسخ می دهد .
جنتا مایسین و کربینیسیلین اغلب برای درمان آلودگیهای شدید کاربرد دارند .چند ین نوع واکسن هم مورد آزمایش قرار گرفته اند اما هیچیک برای استفاده عمومی ، به طور رایج در دسترس نیستند .
بیماریزایی : تنها هنگامی به صورت عامل بیماریزاعمل می کندکه واردمناطق فاقددفاع طبیعی شود به عنوان مثال هنگامی که غشاهای مخاطی وپوست دراثرآسیب مستقیم نسجی از بین رفته اند-هنگامی که ازکاتترهای داخل وریدی یا ادرری استفاده می شود- یا هنگامی که بیماردچارنوتروپنی است این باکتری به غشاهای مخاطی وپوست متصل شدهودرانجا کولونیزه میشود- تهاجم موضی پیدا می کند وباعث بیماری سیستمیک می شود.
این باکتری باعث عفونت زخم وسوختگی شده چرک آبی-سبز ایجاد می کند در صورتی که ازبصل نخاع واردشود باعثا ایجادمننزیت می گردد. وچنانچه از طریق کاتترودستکاری مجاری ادرارویا ازراه محلولهای شستشووارد شود منجر به عفونت مجاری ادرار می گردد. این باکتری غالبا در موارد اوتیت خارجی خفیف در شناگران همجنین با عفونت در چشم منجر به تخریب سریع چشم می شود. درشیر خوران یا افرادناتوان می تواند به جریان خون تهاجم یافته منجر به سپتیس کشنده شود
تشخیص آزمایشگاهی:
1- مک کانکی: کلنی درشت لاکتوز منفی
2- TSI یا کلیکر ایرون اکار: ایجاد جلای فلزی می کند
3- IMVIC :+ – – –
4- ژلاتین : –
ازمون اکسیداسیون-فرمانتاسیون :توانایی تخمیر قندها توسط باکتری
روش:3 لوله حاوی قندگلوکز الکترولیت مقدارکمی پپتون ومعرف PHتهیه کنید باکتریها رادرىولوله کشت داده ودرسطح یکی ازلوله ها بارافین اضافه کنید تا شرایط بیهوازی ایجاد شود بعد لوله هارابه مدت 24 ساعت دردمای 37 درجه نکهداری نموده نتایج رابدین صورت کزارش نمایید :
ا لف : ارکانیسم اکسیداتیو: عدم تخمیر قندها بنابراین فقط در شرایط هوازی قند مصرف می شود که همراه باتولید اسید است که موجب تغییرمعرف می شود (ازسبز به زرد)
ب: ارکانیسم تخمیری:توانایی مصرف قند رابه روش تخمیر واکسیداسیون دارند مصرف قند همراه باتولید اسید است بنابراین در هردوشرایط تغییررنک دیده می شود
ج: ارکانیسم غیراکسیداتیو: نه بصورت تخمیری ونه به صورت اکسیداتیو توانایی تخمیر قند راندارند بنابراین تغییری در محیط دیده نمی شود
منبع
microbiologylabratory.persianblog.ir