زایلیتول (ضد پوسیدگی،آدامس،تاثیرات)

زایلیتول (به انگلیسی: Xylitol) یک ماده شیمیایی از دسته پلی الکل (به انگلیسی: polyalcohol)ها یا الکل قند (به انگلیسی: alditol) است. فرمول شیمیایی این ماده (CHOH)₃(CH₂OH)₂ می‌باشد. زایلیتول در اصل همپار دست‌سانی پنتان-۱،۲،۳،۴،۵-پنتول است.

زایلیتول تقریباً به شیرینی ساکارز است اما نسبت به آن ۳۳ درصد کالری کمتری دارد و به عنوان شیرین کننده دیابتی استفاده می‌شود. زایلیتول بر خلاف دیگر شیرین کننده‌های طبیعی یا مصنوعی، به گونه‌ای فعال برای سلامت دندان‌ها مفید است و حتی مصرف مداوم آن امکان پوسیدگی دندان‌ها را تا یک سوم کاهش می‌دهد.

همچنین سبب جذب مجدد مواد معدنی توسط مینای دندان‌ها می‌شود که استحکام دندان‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین تحقیقات نشان می‌دهند که جویدن آدامس‌های حاوی زایلیتول از بروز عفونت گوش میانی که یکی از شایعترین بیماری‌های دوران کودکی است تا حدی جلوگیری می‌کند.

زایلیتول به طور طبیعی و در غلظت‌های پایین در الیاف بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود، و می‌تواند از انواع توت‌های مختلف، جو، و قارچ، و همچنین به عنوان یک ماده فیبری خشک از پوسته ذرت و تفاله نیشکر استخراج شود.

با این حال، در تولید صنعتی زایلیتول از زیلان (به انگلیسی: Xylan)، نوعی همی سلولز که از سخت‌چوب‌ها استخراج می‌شود استفاده می‌شود که طی فرایند آبکافت زیلان به گزیلوز تبدیل شده و سپس طی فرایند هیدروژنه کردن به زایلیتول تبدیل می‌شود.

وقتی زایلیتول مصرف می­شود بدون اینکه هیچ اثری روی میزان انسولین خون داشته باشد بسیار آرام جذب می­شود و در نتیجه میزان گلوکز خون تغییر نمی­کند به خاطر جذب آرام این ماده به آن glucose with delay نیز گویند. این ویژگی یک فایده مهم برای افراد دیابتی و یا آن­ها که میزان قند خونشان غیر عادی ست، می­باشد. برخی از خصوصیات مفید زایلیتول به عنوان جانشین قندی : 1- میزان شیرینی اش برابر با ساکارز و 2 برابر سوربیتول است. 2- میزان کالری­اش 40 بار کمتر از قند است. 3- متابولیسم آن نیاز به انسولین ندارد. 4- glycaemic index آن برابر با 7 است. 5- زمانی که به صورت جامد یا کریستاله مصرف می­شود حس خنکی و تازگی به دهان می­دهد که به علت خاصیت گرماگیری­اش می­باشد. 6- بادزاژ مناسب تحمل کربوهیدرات افزایش می­یابد. 7- خواص ضد کتونی دارد. 8- در دزهای کم متابولیسم را در دیابت­های نا پایدار پایدار می­کند.

اثر زایلیتول در درمان عفونت گوش

فایده مهم دیگر زایلیتول توانایی آن در کاهش بروز اوتیت میانی حاد در بچه هاست. زایلیتول رشد استر پتوکوکس پنومونیه را کاهش می دهد که علت اصلی اوتیت میانی است. زایلیتول تا 40- 30% توانایی کاهش اوتیت را در بچه هایی دارد که شربت یا آدامس زایلیتول مصرف کرده اند. مصرف زایلیتول به این منظور باید به طور منظم باشد زیرا پس از ابتلا به عفونت مصرف آن فایده ای ندارد.

فواید دندانی زایلیتول:

باکتری اصلی مسبب پوسیدگی دندان استر پتوکوکوس موتانس است. این باکتری از قند و الکل­های قندی استفاده می­کند و با تخمیر این مواد تولید اسید می­کند که این اسید مینای دندان را از بین می­برد و باعث پوسیدگی دندان می­شود. این باکتری توانایی تخمیر زایلیتول را ندارد، زیرا زایلیتول 5 کربنه می­باشد. (سوربیتول 6 کربنه است، پس این خاصیت را ندارد) علاوه بر آن زایلیتول محیط دندان را قلیایی می­کند که مانع رشد این باکتری می­شود. زایلیتول و بیشتر Polyols یک خاصیت جالب در دهان دارند که می­توانند با ca و دیگر پلی والانت­های با بار مثبت تشکیل کمپلکس بدهند (مثلاً کمپلکس ca و زایلیتول در دهان و روده) ساخت این کمپلکس در دهان باعث دوباره مینراله شدن مینای دندانی می­شود که منیرال هایش را از دست داده است. یک تحقیق پیرامون این قضیه انجام شده است به این صورت که بعد از مصرف آدامس حاوی زایلیتول توسط مادران، میزان وقوع پوسیدگی دندان را در بچه­ها اندازه می­گیرند. این بچه­ها در رنج سنی 5-0 سال بودند. محققان متوجه شدند میزان mutans .S در دهان بچه­های 2 ساله کاهش می­یابد. (بچه ها آدامس مصرف نکرده اند، بلکه زایلیتول باعث کاهش انتقال باکتری از مادر به فرزند از طریق بزاق شده است.)

مروری بر اثرات زایلیتول در پیشگیری از پوسیدگی

سابقه و هدف
پوسیدگی یک بیماری عفونی باکتریایی است که سالیانه هزینه های زیادی صرف درمان آن می شود . با پیشگیری از پوسیدگی می توان از میزان هزینه ها کاست. یکی از راههای پیشگیری از پوسیدگی استفاده از ترکیبات دارای زایلیتول است.
روش بررسی
در این مطا لعه با کلید واژه هایxylitol , caries prevention, mechanism of xylitol اطلاعاتی در مورد اثر زایلیتول در پیشگیری از پوسیدگی به دست آمد.
یافته ها
بررسی مقالات نشان داد که جویدن آدامس های زایلیتول باعث افزایش ترشح بزاق از غدد بزاقی می شود و به دلیل افزایش بی‌کربنات‌های بزاقی، حالت اسیدی که در نتیجه فعالیت باکتری‌های پوسیدگی‌زا در دهان ایجاد شده بود، خنثی می‌گردد،PH بزاق قلیایی تر می شود. از طرفی زایلیتول، از اتصال ساکارز به باکتری های کاریوستاتیک(استروپتوکوک موتانس و لاکتوباسیل ها)جلوگیری می کند،علاوه بر این چون این باکتری ها نمی توانند زایلیتول را به جای ساکارز تخمیر کنند به سرعت تعدادشان کاهش می یابد.
امروزه از زایلیتول برای شیرین‌کردن آدامس‌ها، آب‌‌نبات‌ها، دهانشویه‌ها و شربت‌های سرفه، قرص‌های مولتی ‌ویتامین جویدنی کودکان و خمیردندان‌ها استفاده می‌شود تا با ایجاد مزه‌ای شیرین‌ و دلپذیر محافظ خوبی برای دندان‌ها نیز باشد.
نتیجه گیری
نتایج مطالعات انجام شده نشان می دهد که اگر بعد از از خوردن هر وعده ی غذا یا حدودا 4 بار در روز برای مدتmin 30-5 قطعه ای از آدامس حاوی زایلیتول جویده شود ،با کاهش معنی دار سطح استرپتوکوک موتانس و لاکتو باسیل دهان همراه است.به این ترتیب، این ترکیب می تواند در کاهش بروز پوسیدگی بسیار موثر باشد.