اوتیسم یا درخودماندگی، اختلالی است که بر رشد مغز اثر می‌گذارد و اگرچه معمولا قبل از سه سالگی بروز پیدا می‌کند، اما نبود آگاهی کافی و انکار نشانه‌ها، تا سال‌ها درمان آن را به تعویق می‌اندازد. ماه آوریل، ماه اطلاع‌رسانی درباره اختلال اوتیسم است. همین بهانه، کافی است تا در این مطلب، از نشانه‌های اوتیسم بگوییم و برایتان توضیح دهیم که این بیماری، یک اختلال است، نه معلولیت.
700هزار ایرانی به درجه‌ای از اوتیسم دچار هستند؛ به اختلالی که هنوز پژوهشگران دلیل اصلی ابتلا به آن را نمی‌دانند و راه مطمئنی برای کاهش عوارضش پیدا نکرده‌اند.
آیا کودک شما هم به اوتیسم مبتلاست؟
نمی‌توانید بگویید که احتمال ابتلای یک کودک به اوتیسم چقدر است، اما محققان معتقدند این اختلال، در پسران بیشتر از دختران بروز پیدا می‌کند.
متخصصان سه سطح را برای این اختلال مشخص کرده‌اند.
از نظر آن‌ها مبتلایان به اوتیسم خفیف تقریبا مثل آدم‌های عادی زندگی می‌کنند. این کودکان در مدارس به‌عنوان بچه‌های عادی، اما ناسازگار شناسایی می‌شوند که از گوش دادن به درس طفره می‌روند، تمرکز کافی ندارند و میلی به دوست‌یابی نشان نمی‌دهند.
در سطح یک یا اوتیسم خفیف، کودک همچنان به نظارت و حمایت نیازمند است، اما نیاز او از کودکان درگیر با دیگر سطوح اوتیسم کمتر است. کودکی که به اوتیسم خفیف دچار است، رفتن از یک فعالیت به فعالیت دیگر را استرس‌زا و دشوار می‌داند و از آنجا که در سازماندهی و برنامه‌ریزی مشکل دارد، او معمولا آغازگر روابط نیست و نمی‌تواند به اندازه سایر کودکان استقلال داشته باشد.
اما کودکان دچار به سطح دو یا اوتیسم متوسط، همین نشانه‌های گفته شده را با شدت بیشتری ابراز می‌کنند. معمولا اطرافیان آن‌ها می‌دانند که کودک رفتار طبیعی ندارد، اما با استفاده از خدمات توان‌بخشی و تشخیص به‌موقع اختلال، کودک توان زندگی اجتماعی و حضور در مدارس عادی را به‌دست می‌آورد.
این کودکان در مهارت ارتباط اجتماعی کلامی و غیرکلامی دچار آسیب هستند و برای آغاز تعاملات اجتماعی محدودیت دارند. آن‌ها پاسخ ناکافی یا غیرطبیعی به پیشنهاد برقراری ارتباطات اجتماعی از جانب دیگران می‌دهند و دارای رفتارهای غیرکلامی عجیب و غریبی هستند، اما با آغاز به‌موقع توان‌بخشی، امید بیشتری به بهبود وضعیت آن‌ها وجود دارد.
کودکان مبتلا به اوتیسم شدید، معمولا به‌دلیل تفاوت‌های رفتاری شان با دیگران، در اجتماع قابل تشخیص هستند. آن ها نیاز به نظارت و حمایت بسیار زیاد و قابل‌توجه دارند. در مهارت ارتباط اجتماعی کلامی دچار ناتوانی و آسیب شدید هستند و حداقل پاسخ‌دهی را به پیشنهاد برقراری ارتباط اجتماعی از سوی دیگران می‌دهند.
این کودکان از روش‌های غیرمعمول برای رفع نیازهایشان استفاده می‌کنند و رفتارهای تکراری و محدودی دارند. وقتی از این کودکان می‌خواهید رفتارشان را تغییر دهند یا تمرکز کنند، دچار آشفتگی همه‌جانبه و قابل‌توجه می‌شوند.
مشکل در ارتباط اجتماعی،رفتارهای تکراری،نقص ژنتیکی،تشنج،اختلالات خواب و عدم تمرکز،پیکا هم از علائم ریگر میتواند باشد.
فرصت طلایی را از دست ندهید
بسیاری از والدینی که فرزند مبتلا به اوتیسم دارند، تا چهار سالگی تلاشی برای افزایش آگاهی در مورد این بیماری و استفاده از خدمات درمانی نمی‌کنند.
اآگاهی این والدین از نشانه‌ها یا فرافکنی و انکار نشانه‌ها، فرصت طلایی برای کنترل وضعیت کودک را از آن‌ها می‌گیرد. متخصصان معتقدند، ابتلا به اوتیسم از دو سالگی هم قابل تشخیص است و به همین دلیل، باید در صورت مشاهده نشانه‌های مشکوک، حتما موضوع را با یک متخصص در میان بگذارید.
تشخیص اوتیسم قبل از سه سالگی، کار آسانی نیست و معمولا والدین، نشانه‌های این اختلال را به کُند بودن رشد کودک نسبت می‌دهند.
فقدان غان و غون یا انتقال مقصود تا یک سالگی، استفاده نکردن از گفتار یک کلمه‌ای تا 16ماهگی و عبارت‌های دو کلمه‌ای تا دو سالگی، نداشتن واکنش در برابر صدازدن اسم خود، ارتباط چشمی ضعیف، مرتب‌کردن بیش از حد اسباب‌بازی‌ها یا اشیاء، فقدان پاسخ‌دهی اجتماعی یا لبخند، استفاده قالبی، تکراری یا غیرمعمولی از زبان، از جمله نشانه‌های هشداردهنده این اختلال هستند.
هوای خودتان را داشته باشید
پرورش کودک مبتلا به اوتیسم کار ساده‌ای نیست.حضور مرتب در جلسه‌های کاردرمانی، مراجعه از مطلب یک متخصص به مطب متخصص دیگر، کُندبودن روند بهبود و مسائلی از این دست، میتواند شما را خسته، درمانده و کلافه کند.
اگر فرزندتان به اوتیسم دچار است، باید بیشتر از قبل برای حفظ سلامت روان خود تلاش کنید. گفت‌وگوی هفتگی با یک روان‌شناس در مورد وضعیت خود، احساساتتان و حتی ترس‌ها یا خستگی‌هایتان، توان شما برای پیمودن این مسیر را بالا می‌برد.
حضور در انجمن‌های شکل‌گرفته برای این بیماری، گفت‌وگو با والدین درگیر، مطالعه در مورد اوتیسم و افزایش آگاهی، توان شما برای همراه بودن با فرزندتان را بیشتر کرده و فشار روانی‌تان را کمتر می‌کند.