شما هم احتمالا با مشکل خارش پوست در موقعیت‌های مختلف مواجه شده‌اید و می‌دانید که این مشکل گاهی اوقات چقدر آزاردهنده میشود. تشخیص اینکه خارش پوست چه علتی دارد، کار ساده‌ای نیست اما در بعضی موارد علت ماجرا به‌سادگی فقط به لباس شما مربوط می شود. البته خارش پوست می‌تواند از علائم مشکلات مهم و جدی هم باشد.
پس اگر خارش پوست ادامه پیدا کرد یا شدیدتر شد و شما نتوانستید علتش را پیدا کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. در ادامه با مهم‌ترین علت‌های خارش پوست آشنا می‌شوید.
خشکی پوست
خارش پوست، یکی از علائمی است که به شما می‌گوید پوست‌تان دچار خشکی شده است. این مشکل خصوصا در زمستان و در مناطق دارای هوای خشک شدیدتر میشود. البته همراه با افزایش سن، احتمال خشک‌تر شدن پوست هم بیشتر میشود. ضمن اینکه بعضی افراد اساسا پوست خشکی دارند و از سنین جوانی با خارش پوست به‌عنوان یکی از علائم خشکی پوست مواجه می‌شوند.
راه‌حل ها
بعد از حمام کردن یا دوش گرفتن و درحالی که پوست هنوز نمناک است، از مرطوب‌کننده استفاده کنید. با هر بار تعویض لباس هم باید مرطوب‌کننده را تجدید کنید.
در طول روز به مقدار زیادی آب بنوشید.
از دستگاه بخور یا رطوبت‌ساز در خانه استفاده کنید.
مدت دوش گرفتن یا حمام کردن را کوتاه کنید و از آب خیلی گرم یا داغ استفاده نکنید.
از صابون‌ها و شامپوهای ملایم و دارای خصلت آبرسان استفاده کنید.
راش‌های پوستی
اگر خاراندن پوست را شروع کردید و با راش‌ها یا بثورات پوستی مواجه شدید، احتمالا مشکل به پوست شما مربوط میشود و علتش یکی از مشکلات زیر است:
عفونت‌های قارچی و باکتریایی: زردزخم (ایمپتیگو) و فولیکولیت در گروه همین عفونت‌ها قرار می‌گیرند.
حشرات: گزیدگی‌های ناشی از نیش پشه‌ها یا موجودات بزرگ‌تر را می‌توانید با چشم تشخیص دهید اما گزیدگی‌های مربوط به ساس تختخوابی و کنه را به‌سختی می‌توان تشخیص داد زیرا شبیه راش‌ها یا بثورات پوستی هستند. شپش هم می‌تواند باعث خارش شدید همراه با احساس خزیدن موجودات زنده روی پوست سر شود.
اگزما یا درماتیت آتوپیک
اگزما با شکل‌گیری پچ‌های پوسته‌پوسته و خشک یا راش‌های برآمده نمایان میشود که خارش شدید پوستی هم ایجاد می‌کند. سابقه خانوادگی آسم و حساسیت می‌تواند احتمال مبتلا شدن کودکان به اگزما را افزایش دهد. بعضی حساسیت‌های غذایی هم می‌توانند اگزما را بدتر کنند.
درماتیت تماسی
بثورات خارش‌دار در این مشکل به علت تماس پوست با عامل‌های بیرونی اتفاق می‌افتند. بعضی فلزات (مثلا در زیورآلات) یا ترکیبات شیمیایی (مثلا در محصولات آرایشی و محصولات شوینده) می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند.
مشکلات عمیق‌تر در بدن
اگر مشکلی درون بدن شما وجود داشته باشد، احتمال دارد پوست این مشکل را از طریق خارش به شما اطلاع بدهد. این مشکلات عبارتند از:
کهیر: کهیرها از حساسیت‌ها نشات می‌گیرند و شبیه ورم‌های برجسته‌ای هستند که به‌صورت مجزا یا به‌صورت خوشه‌ای نمایان می‌شوند و معمولا هم احساس خارش ایجاد می‌کنند. استرس، گرما، فعالیت ورزشی یا تماس با نور خورشید هم می‌تواند باعث شکل‌گیری کهیر شود.
پسوریازیس: بدن در پسوریازیس بیش از حد عادی سلول پوستی تولید می‌کند که در قالب پچ‌های پوستی خارش‌دار و ملتهب در سطح پوست نمایان می‌شوند. این مشکل در فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی ریشه دارد.
بارداری: بیشتر از 10 درصد خانم‌های باردار، خارش پوست را به‌عنوان یکی از مشکلات دوران بارداری گزارش کرده‌اند. دلایل این خارش‌ها می‌توانند گستره وسیعی را شامل شوند؛ از بثورات بی‌ضرر تا مشکلات خاص و جدی
داروها: بعضی داروها باعث خارش پوست می‌شوند، حتی بدون اینکه نشانه‌ای از بثورات پوستی یا تحریک پوستی دیده شود. پس اگر پس از مصرف داروی خاصی با مشکل خارش پوست مواجه شدید، حتما این مشکل را به پزشک اطلاع دهید.
فهرست داروهای مرتبط با خارش پوست
بعضی از داروهای فشارخون بالا از نوع مهارکننده‌های ACE
آلوپورینول برای نقرس
آمیودارون برای مشکلات ضربان قلب
قرص‌های تسکین‌دهنده نفخ
استروژن
هیدروکسی‌اتیل سلولز (مورد استفاده هنگام جراحی)
داروهای ضددرد تجویزی
سیمواستاتین برای کلسترول خون بالا
تسکین‌دهنده‌های ضددرد بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن و سدیم ناپروکسن
مشکلات عصبی
مواقعی که سیستم عصبی بیمار میشود، ممکن است دچار سردرگمی شود و به‌طور تصادفی به عصب‌های پوست بگوید که احساس خارش را برانگیخته کنند، درحالی که هیچ علتی برای این دستور عصبی وجود ندارد.
در این حالت هیچ نوعی از راش‌ها یا بثورات پوستی وجود ندارند اما اگر خیلی پوست را بخارانید، پوست دچار حالت تحریک‌شدگی یا ملتهب‌شدگی میشود. این مشکلات عصبی عبارتند از:
زونا
ام‌اس
سکته مغزی
تومور مغزی
آسیب عصبی
مشکلات روان‌شناختی
اگر پزشک هیچ علت جسمانی مشخصی پیدا نکند، احتمالا مشکل به روان شما مربوط میشود. بعضی از مشکلات روانی، افراد را به خاراندن پوست یا دستکاری پوست ترغیب می‌کنند.
در این موارد هم بثورات پوستی وجود ندارند اما خاراندن پوست معمولا به آسیب‌دیدگی پوست منتهی میشود. خاراندن اجباری پوست می‌تواند از نشانه‌های این مشکلات باشد:
افسردگی
اضطراب
اختلال وسواسی جبری
روان‌پریشی
تریکوتیلومانیا
مشکلات بعید اما ممکن
خارش پوست معمولا علت ساده و رایجی دارد اما در بعضی موارد هم (خصوصا مواردی که از بین نمی‌رود) می‌تواند از نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های مهم باشد که عبارتند از:
بیماری‌های کلیوی
بیماری‌های کبدی
مشکلات تیروئیدی
بعضی از سرطان‌ها مانند بیماری هوچکین
بیماری دیابت
کمبود آهن
اچ‌آی‌وی
گاهی اوقات هم مشکل خارش پوست پس از شروع درمان برای بعضی بیماری‌ها شکل می‌گیرد. دیالیز کلیه، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی در گروه همین درمان‌های مرتبط با خارش پوست قرار می‌گیرند.
ورزش کردن و خارش پوست
1. حساسیت پوستی: گاهی اوقات خارش پوست به واکنش حساسیت‌زا نسبت به یک شوینده یا ترکیبات تشکیل‌دهنده لباس مرتبط است. تعریق ناشی از فعالیت ورزشی می‌تواند این واکنش حساسیت‌زا را تشدید کند و باعث خارش شدید پوست شود.
2. ترک عادت‌های ورزشی: ورزش نکردن طبق عادت همیشگی یا کم‌تحرک ماندن در بلندمدت می‌تواند باعث خارش پوست میان ورزشکاران نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای شود. گاهی اوقات هم طولانی شدن فاصله بین تمرینات ورزشی به انبساط مویرگ‌ها و شریان‌های خونی بدن منتهی میشود و احساسی را در بدن به‌وجود می‌آورد که توسط مغز به‌عنوان خارش پوست فهمیده میشود.
3. اورتیکاریا ناشی از ورزش: اورتیکاریا نوعی واکنش حساسیت‌زا است که می‌تواند به‌واسطه تعریق، گرمای بیش از حد یا سرمای بیش از حد و فعالیت‌های ورزشی برانگیخته شود.
برای جلوگیری از این مشکل، لباس‌های ورزشی را متناسب با فصل و شرایط آب‌وهوایی انتخاب کنید. اگر هم هنگام ورزش دچار خارش پوستی شدید می‌شوید، از آنتی‌هیستامین‌های غیرخواب‌آور قبل از شروع ورزش استفاده کنید.
4. واکنش هیستامین: بعضی تحقیقات نشان می‌دهند هیستامین حین فعالیت ورزشی برای محافظت از بدن در مقابل خستگی و نه به‌عنوان واکنش حساسیت‌زا ترشح میشود.
هیستامین برای منبسط کردن رگ‌های خونی در بدن کاربرد دارد ولی متاسفانه پیام خارش پوست را هم به مغز می‌فرستد. مانند موارد اورتیکاریا، مصرف آنتی‌هیستامین غیرخواب‌آور قبل از شروع ورزش می‌تواند به رفع مشکل شما کمک کند. ضمن اینکه ادامه این روند به مرور زمان می‌تواند با کاهش شدت خارش همراه شود.