مار گزیدگی و راهای درمان و کمکهای اولیه مربوط به آن

از بين انواع گوناگون مارها تنها تعداد كمي از آنها شامل افعي ها، مارهاي مرجاني و مارهاي آبي سمي هستند . حتي مارهاي سمي نيز تنها براي دفاع از خود و يا به قصد شكار از نيش و سم خود استفاده مي كنند.

مارها به سه دسته تقسيم مي شوند:

1- مارهاي سمي

2- مارهاي نيمه سمي

3- مارهاي غير سمي

مارهاي سمي نيز به سه دسته تقسيم مي شوند :

1- خانواده مارهاي مرجاني(Elapidae) : شامل مار مرجاني ، كبري ، مامبا و…

2- خانواده مارهاي افعي‌:(Viperidae) : شامل افعي ، زنگي و …

3- خانواده مارهاي آبي سمي (Hidrophyae) از چه راههايي مي توان مارهاي سمي و غير سمي را تشخيص داد؟

1- سر مارهاي سمي: سـر مارهاي سمي اكثرا به صورت مثلثي شكل مي باشد و معمولا با بدنشان زاويه دارد.نكته : سر مارهاي مرجاني مثلثي شكل نبوده و با بدن نيز زاويه اي درست نمي كند ، ولي اين مار سمّي مي باشد.

2- مردمك چشم مارهاي سمي: مردمك چشم مارهاي سمي به صورت خطي ( بيضي ) و شبيه به چشم هاي گربه مي باشد ، ولي مردمك چشم مارهاي غير سمي مدور مي باشد.نكته : مردمك چشم مار مرجاني كه يكي از خطرناك ترين مارهاي سمي مي باشد به صورت مدور مي باشد.

3- حلقه هاي دم مارهاي سمي : حلقه هاي دم اين مارها به صورت تكي و منفرد مي باشد ، ولي در مارهاي غير سمي به صورت يك رديف دوتايي در كنار هم ديده مي شود.

4- مارهاي سمي براي نيش زدن از دو دندان نيش استفاده مي كنند و محل گزش آنها معمولا با يك يا دو سوراخ يا زخم مشخص مي شود . اما در مارهاي غير سمي دندانها متعدد هستند .

5-  در پايين چشم مارهاي سمي ، يك حفره كوچك وجود دارد كه در مارهاي غير سمي وجود ندارد.

علايم و نشانه هاي مارگزيدگي:

مشاهده زخم يا سوراخ در محل نيش زدگي

درد در محل گزيدگي ( درد شديد است است و معمولا سوزاننده و تيز مي باشد ).

تورم ( با گذشت زمان محل گزيدگي شروع به تورم و سم به سمت قسمت مركزي بدن حركت مي كند).

قرمزي پوست و بروز تاول

تهوع، استفراغ ، سرگيجه و احساس ضعف

كاهش فشار خون

افزايش نبض

مشكل بينايي

تند شدن تنفس و تنگي نفس

سوزن سوزن يا كرخت شدن نوك انگشتان و اطراف لب و دهان كمك هاي اوليه در مار گزيدگي

رعايت نكات ايمني مانند استفاده از لباس و كفش مناسب جهت جلوگيري از مار گزيدگي

دور كردن يا پرهيز از خطر

از هرگونه تلاش براي گرفتن مار و يا دنبال كردن آن جدا خودداري فرماييد.

ارزيابي اوليه و كنترل ABC

بي حركت كردن مصدوم جلوگيري از فعاليت بدني وي

آرامش دادن به مصدوم و حمايت رواني ( استرس و ترس در مصدوم باعث افزايش فشار خون و انتقال سريع سم به بدن وي خواهد شد )

بي حركت عضو گزيده شده (آتل بندي )

استفاده از پمپ مكنده مخصوص گزيدگي ( اكستراكتور ) در صورت در دسترس بودن

نگه داشتن عضو گزيده شده در سطح قلب يا پايين تر

انتقال سريع مصدوم به نزديك ترين مركز درماني

نكته : استفاده از كمپرس سرد در مار گزيدگي ممنوع مي باشد.نكته : از بريدن و مكيدن محل گزيدگي جدا خودداري فرماييد ،‌ اين روش منسوخ شده است.

محل گزيدگي را با آب و صابون فراوان بشوييد.

بالا و پايين محل گزيدگي را با باند محدود كننده ببنديد