گزارشها درباره مبتلایان به ویروس کرونا در چین نشان میدهد این ویروس یک گروه حساس؛ یعنی کودکان را کمتر دچار بیماری میکند و ظاهرا بهخصوص برای افراد میانسال و سالمند و میان آنها بهویژه مردان خطرناک است.
چندی پیش مراکز کنترل و پیشگیری بیماریهای چین بزرگترین تجزیهوتحلیل از موارد عفونت ویروس کرونا تا به حال را منتشر کرد. گرچه مردان و زنان تقریبا به میزان مساوی به عفونت دچار شده بودند، میزان مرگ میان مردان 8/2 درصد و میان زنان 4/1 درصد بود.
در شیوعهای پیشین دو ویروس کرونای دیگر- یکی شیوع سارس (نشانگان شدید حاد تنفسی) در سالهای2003-2002 میلادی و دیگری شیوع مرس (نشانگان تنفسی خاورمیانه) در سال ۲۰۱۲ میلادی هم شمار مرگومیر در مردان بیشتر از زنان بود.
در شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ میلادی در هنگکنگ شمار بیشتری از زنان نسبت به مردان مبتلا شدند اما میزان مرگومیر میان مردان مبتلا ۵۰ درصد بیشتر بود.
آمار کشندگی سارس
در شیوع مرس، ۳۲ درصد مردان مبتلا درگذشتند، در حالی که این رقم در زنان 8/25 درصد بود. حتی در همهگیری جهانی آنفلوانزا در سال ۱۹۱۸ میلادی نیز شمار مرگومیر میان مردان جوان بیشتر از زنان همسنشان بود.
دانشمندان معتقدند عوامل گوناگونی ممکن است توضیحدهنده این تفاوت میان مردان و زنان باشند، از جمله تفاوتهای زیستشناختی و عوامل مربوط به شیوه زندگی. مردان نسبت به زنان به طور کلی پاسخ ایمنی ضعیفتری نسبت به عفونتها نشان میدهند.
به گفته کارشناسان، این الگو در بسیاری از عفونتهای ویروسی دستگاه تنفسی دیده شده و مردان ممکن است دچار پیامدهای بدتری شوند. زنان همچنین پس از واکسیناسیون پاسخ ایمنی قویتر ایجاد میکنند و «حافظه پاسخهای ایمنیشان» هم قویتر است. این به اصطلاح «حافظه ایمنی» باعث مصون ماندن در برابر عوامل بیماریزایی میشود که ما دوران کودکی در معرضشان بودهایم.
این پاسخ ایمنی قویتر در زنان البته تاوانی هم دارد، زنان بسیار بیشتر از مردان دچار بیماریهای خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس میشوند. در این بیماریها دستگاه ایمنی حالتی بیشفعال پیدا میکند و به اندامها و بافتهای بدن حمله خواهدکرد. حدود ۸۰ درصد از افراد دچار بیماری خودایمنی زن هستند.
دلایل پاسخهای ایمنی قویتر در زنان هنوز کاملا شناخته نشده و پژوهشها در اینباره در مراحل اولیه هستند.
دلایل کشندگی کمتر کرونا در زنان
یک فرضیه این است که دستگاه ایمنی قویتر در زنان از لحاظ حفاظت از نوزادانشان امتیاز بقا برای آنها ایجاد میکند. آنتیبادیها یا پادتنهای منتقلشده از شیر مادر به نوزاد که هنوز دستگاه ایمنیاش رشد نیافته، به حفاظت او در برابر بیماریها یاری میرساند.
آمیزهای از عوامل زیستشناختی هم ممکن است در این تفاوت دخیل باشند، از جمله هورمون جنسی زنان؛ یعنی استروژن که ظاهرا نقشی در پاسخ ایمنی دارد. از طرف دیگر، زنان دارای دو کروموزوم جنسی X هستند که حاوی ژنهای مربوط به پاسخ ایمنی است. مردان یک کروموزوم X دارند، درنتیجه فقط یک نسخه از این ژنها را دارند.
تجربهها در موشهایی که در معرض ویروس کرونای عامل سارس قرار داده شدهاند، به این نتیجه رسید که موشهای نر نسبت به موشها ماده حساسیت بیشتری به عفونت دارند و این تفاوت بین دو جنس با افزایش سن بیشتر هم میشود.
رفتارهای بهداشتی متفاوت میان زنان و مردان در برخی جوامع هم ممکن است نقشی در این تفاوت پاسخ به عفونت داشته باشد.
چین با ۳۱۶ میلیون نفر سیگاری، یکی از بزرگترین جمعیتهای سیگاری جهان را دارد که شامل حدود یکسوم کل سیگاریهای جهان و ۴۰ درصد مصرف دخانیات جهان میشود. در حالی که فقط اندکی بیش از ۲ درصد زنان چینی سیگار میکشند، این رقم در مردان چنین بیش از ۵۰ درصد است.
میزان شیوع دیابت نوع ۲ و پرفشاری خون هم میان مردان چینی بالاتر از زنان چینی است و این بیماریها میتوانند خطر عوارض مرگبار پس از عفونت با ویروس کرونا را افزایش دهند. میزان شیوع بیماری مزمن انسدادی ریه هم در مردان چینی تقریبا 2 برابر بیشتر است.
در آمریکا، زنان نسبت به مردان بسیار بیشتر نزد پزشک و مراقب بهداشتی میروند. برخی بررسیهای کوچک نشان دادهاند پدیده مشابهی در دانشجویان چینی مشغول تحصیل در آمریکا دیده میشود.
اطلاعات دیگر
پژوهشگران چینی در بررسیهایی که هنوز نتایج آن در مجلههای علمی منتشر نشده، تاکید کردهاند بیمارانی که تشخیص آنها دیر انجام شده یا هنگام تشخیص عفونت دچار ذاتالریه بودند، بیشتر در معرض خطر مرگ بودهاند.
یک بررسی میان ۴هزار و21 نفر اهمیت شناسایی زودرس بیماری را بهخصوص در مردان سالمند نشان داد و مردان هنگامی به بیمارستان مراجعه کرده بودند که بیماری در آنها بسیار پیشرفتهتر بود. به گفته کارشناسان، به نظر میرسد مردان هنگامی که موضوع ویروس کرونا مطرح است «حس کاذب امنیت» دارند.
گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات درباره ویروس جدید برحسب جنسیت فقط جنبه علمی صرف ندارد، بلکه برای عموم مردم هم اهمیت دارد. برای مثال از هنگام شیوع بیماری، مقامات بهداشت عمومی بر اهمیت شستن درست و مکرر دستها برای پیشگیری از عفونت تاکید کردهاند اما چند بررسی نشان داده مردان حتی مردان شاغل در حرفههای پزشکی نسبت به زنان کمتر دستهایشان را آب و صابون میشویند.