مطابق با قانون کار، کارگر و کارفرما در برابر یکدیگر متعهد به انجام وظایفی هستند که یکی از آن‌ها، تعهد حضور مستمر کارگر در انجام فعالیتی است که از طرف کارفرما به او سپرده شده است و چنانچه کارگر به‌صورت غیرمجاز از انجام وظایف محوله سر باز زند، کارفرما می‌تواند او را اخراج کند.
مطابق تبصره ذیل ماده «14» قانون کار، یکی از مواردی که کارگر می‌تواند موقتا از حضور در محل کار خودداری کرده و کارفرما نمی‌تواند در آن مدت او را اخراج کند، دوره نظام‌وظیفه یا همان خدمت سربازی است.
مطابق تبصره مذکور، مدت نظام‌وظیفه (ضرورت، احتیاط و ذخیره)، همچنین مدت شرکت داوطلبانه کارگران در جبهه، جزء سوابق خدمت و کار آنان محسوب می‌شود.
بر همین اساس می‌توان نتیجه گرفت که مفهوم موافق این تبصره این است که همان‌گونه که این دوره جزء سوابق خدمتی محسوب می‌شود باید ترتیبی اتخاذ شود تا حق‌بیمه دوره مذکور اخذ و به‌عبارت دیگر، این دوره در سوابق بازنشستگی نیز لحاظ شود.
نحوه پرداخت حق بیمه دوره سربازی چگونه است؟
براساس بخش‌نامه شماره ۹۵ امور بیمه‌شدگان سازمان تامین‌اجتماعی، تمامی بیمه‌شدگانی که تا قبل از ۷مرداد ۱۳۸۵ خدمت سربازی آن‌ها به اتمام رسیده است و قبل از آغاز خدمت سربازی و بعد از آن بیمه‌پرداز تامین‌اجتماعی باشند از خرید بیمه خدمت سربازی معاف می‌شوند.
افرادی که بعد از سال ۸۵ خدمت آن‌ها به اتمام رسیده است مشمول این قانون نمی‌شوند و باید نسبت به خرید خدمت سربازی اقدام کنند.
بیمه‌شدگان می‌توانند برای پذیرش مدت خدمت نظام‌وظیفه هر زمانی که تمایل دارند به شعب تامین‌اجتماعی مراجعه کنند، اما باید توجه داشته باشند که هرچه برای این منظور دیرتر اقدام کنند به‌دلیل افزایش سطح دستمزدها، مبنای کسر حق‌بیمه میزان مبلغی که باید پرداخت کنند بیشتر خواهد شد.
بنده قسمتی از دوره سربازی خود را کسر خدمت خورده‌ام آیا مدت کسری خدمت نیز جزء سوابق بیمه‌ای محسوب می‌شود؟
مدت خدمت نظام‌وظیفه برای محاسبه حق‌بیمه، مدت زمانی است که فرد به‌طور واقعی به‌عنوان دوره سربازی گذرانده و در کارت پایان‌خدمت افراد ثبت شده است، لذا هرگونه کسری خدمت یا کاهش دوره سربازی تحت هر عنوان جزء سابقه مبنای محاسبه حق‌بیمه دوره سربازی لحاظ نشده و بر آن دوره نیز سابقه‌ای ایجاد نمی‌شود.
دستمزد مبنای محاسبه حق‌بیمه دوره سربازی چگونه تعیین می‌شود، آیا دستمزد براساس دستمزد سال انجام خدمت نظام‌وظیفه محاسبه می‌شود؟
حق‌بیمه دوره سربازی بر مبنای میانگین دستمزد دو سال آخر بیمه‌پردازی ضربدر تعداد ماه‌های خدمت درج شده در کارت پایان‌خدمت (هرچند ماه قید شده باشد) ضربدر 7 درصد سهم بیمه شده که بیمه‌شده مکلف به پرداخت 7درصد حق‌بیمه سهم بیمه شده است.
بنده در حین سربازی جانباز شده‌ام، آیا باید برای محاسبه دوره سربازی حق بیمه بپردازم؟
چنانچه جانبازی در حین دوره نظام‌وظیفه حادث شود، از بعد از وقوع جانبازی، بیمه‌شده از پرداخت حق‌بیمه سهم بیمه‌شده معاف می‌شود، اما حق‌بیمه قبل از تاریخ مذکور چنانکه بیمه‌شده در جبهه‌های جنگ حق علیه باطل حضور نداشته، محاسبه و باید پرداخت شود.
چنانچه بیمه‌شده‌ای در حین انجام دوره سربازی در یکی از کارگاه‌های مشمول قانون تامین‌اجتماعی نیز به‌صورت هم‌زمان اشتغال داشته باشد و حق‌بیمه او پرداخته شود آیا به افراد تحت‌تکفل او دفترچه درمانی تعلق می‌گیرد؟
یکی از مهم‌ترین مزایایی سازمان تامین‌اجتماعی به بیمه‌شدگان اصلی و اعضای خانواده تحت‌تکفل آن‌ها، بهره‌مندی از خدمات درمانی است، لذا براساس قوانین تامین‌اجتماعی، در ایام خدمت سربازی بیمه‌شده اصلی، افراد تحت‌تکفل وی از مزایای قانونی بیمه‌های اجتماعی به‌ویژه خدمات درمانی برخوردار خواهند شد.
شرایط استحقاق درمان افراد تحت تکفل بیمه شده سرباز چگونه است؟
از جمله موارد مهم برای استحقاق درمان برای بیمه‌شدگان سرباز درج نام و مشخصات بیمه‌شده ســرباز در لیست دستمزد و حقوق و مزایا یا گزارش بازرسی انجام‌شده از کارگاه در دو ماه قبل از تاریخ اعزام مندرج در دفترچه آماده به خدمت یا ظهر آن وجود داشته باشد یا اینکه بیمه‌شده تا دو ماه قبل از تاریخ اعزام غرامت دستمزد ایام بیماری یا مقرری بیمه بیکاری دریافت کرده باشد.
فردی که تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده و مدتی بعد می‌خواهد به سربازی برود آیا تا قبل از سربازی می‌تواند تحت‌پوشش بیمه تامین‌اجتماعی قرار گیرد؟
بعد از فارغ‌التحصیلی چنانچه فردی در کارگاه‌های مشمول قانون تامین‌اجتماعی اشتغال پیدا کند کارفرمای مربوطه مکلف به بیمه‌کردن فرد است.
ضمنا چنانچه فرد متقاضی باشد، می‌تواند از طریق بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد یا چنانچه قبلا سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته است، از ادامه بیمه به‌طور اختیاری استفاده کرده و از مزایای تامین‌اجتماعی برخوردار شود.