يبوست يكي از شايعترين شكايات بيماران است مخصوصاً در سنين كودكي حاملگي و در سالمندان از مشكلات عمده آنها مي‌باشد. شايعترين علت يبوست، Habitual constipution يا يبوست عادتي است كه درمان اين شكايت بيمار كمك موثري در رفع مشكلات وي و بهبود ساير درمانها مي‌باشد و داروهاي گياهي نقش مؤثر و اثبات شده‌اي در اين باره دارند. مهمترين و بهترين داروهايي كه براي درمان يبوست به كار مي‌روند شامل:
1- پسيليوم (Psyllium): در يبوست مزمن، يبوست حاملگي، يبوست ناشي از كولون اسپاتيك يا كولون تحريك پذير.
2- سيلاكس (C.Lax): درمان يبوستهاي مزمن، فانكشنال
3- سامي‌لاكس (Samilax): درمان يبوستهاي مزمن، فانكشنال
4- سناگل (Senagol): درمان يبوستهاي غير انسدادي، مزمن
5- لاگزاريسين (Laxaricin): درمان يبوست و مسهل قبل از جراحي و راديوگرافي
6- سنالين (Senalin 7.5): برطرف كردن كوتاه مدت يبوست
7- سنامد (Senamed): برطرف كردن كوتاه مدت يبوست
8- هربي‌لاكس (Herbilax): درمان يبوست
ساير داروهايي كه در يبوست موثرند: چاي‌ملين، افشره پرتقال، اطريفل، دينه‌برن
* ابتدا غذا به وسیله دندان‌ها باید خوب جویده شود و با بزاق دهان خوب مخلوط شود. خوب جویدن و نرم نمودن، اولین گام برای هضم بهتر مواد غذایی در بدن می‌باشد.
* دوم باید غذا در محیط آرام و به دور از استرس خورده شود و در معده مواد غذایی با شیره معده خوب مخلوط شود. شیره معده ماده‌ای به نام پپسین ترشح نموده و پروتئین‌های درشت مواد غذایی به مواد ساده‌تری تبدیل می‌شود، این کوچک شدن و نرم شدن از یبوست جلوگیری می‌کند.
در اینجا دستگاه کبدی، ماده صفرا را وارد جهاز هاضمه نموده و در حل کردن مواد چربی مۆثر است. معده در تنظیم غذا، نقش مخزن ذخیره را داراست و تأثیر شیره یا اسید معده در هضم غذا بسیار است.
* یبوست ممکن است بر اثر کمبود تراوش‌های کبدی و لوزالمعده و روده نیز باشد. برای رفع این عامل، غذاهای سلولزدار مثل آرد سبوس‌دار و سبزی‌های تازه مفید است.
* ساعات خوردن غذا و منظم خوردن نیز در رفع یبوست مۆثر است.
* پرخوری و نامرتب خوردن و پر نمودن معده بسیار زیان آور است. استراحت دادن به معده و نخوردن به مدت کوتاه، باعث می‌شود که دستگاه گوارش استراحت نموده و کار خود را خوب انجام دهد.
* سبزیجات و داروهای گیاهی علاوه بر فعال نمودن معده، در هضم غذا بسیار مفید است.
* غذاهای پرچرب و شیرینی‌ها و موادی مثل سوسیس و کالباس در هضم غذا مشکل ایجاد می‌کنند.
* غذایی که مدتی می‌ماند و خوراکی‌هایی که در آن مواد نگه‌دارنده زده باشند، یبوست را تشدید نموده و معده را ضعیف می‌کند.
برای رفع یبوست
1- خوردن یک لیوان خاکشیر صبح ناشتا
2- مخلوط یک فنجان آب کرفس با آب هویج
3- مخلوط یک قاشق غذاخوری پودر گل سرخ و یک فنجان ماست بدون چربی
4- خوردن شش عدد زیتون همراه با غذا
5- مخلوط عرق کاسنی همراه با عسل روزی یک استکان صبح ناشتا
6- هر روز همراه با غذا سبزی شوید، جعفری، کاهو، گشنیز مصرف شود.
7- صبحانه کامل خورده شود.
8- شب غذای سبک میل شود.
آلوئه ورا برای رفع یبوست
مشخصات ظاهری این گیاه، درختچه با برگ‌های ضخیم گوشتی است. در داخل این برگ‌ها مایع ژل‌های ذخیره شده و در مناطق گرم و شرجی رشد می‌کند.
خواص درمانی این گیاه: آلوئه ورا بهبود دهنده آرتروز، تقویت کننده معده و اثنی‌عشر و روده، برطرف کننده یبوست و سرشار از ویتامین A، B1، B2، B6، B12، C و E می‌باشد. ضد استرس و ضعف اعصاب معده می‌باشد، تقویت کننده سیستم دفاعی بدن بوده و تنظیم کننده هضم غذا و دفع مواد زائد را از روده بسیار آسان می‌کند.
آب درون برگ گیاه را روزی یک فنجان قبل از غذا هر روز میل کنید.
گشنیز و رفع یبوست
این گیاه علفی در تمام مناطق ایران رشد می‌کند. ساقه گیاه کوتاه و نازک و برگ‌های آن بسیار لطیف می‌باشد. تقویت کننده معده و ضد باکتری معده و روده می‌باشد. برای جلوگیری از یبوست روزی 20 گرم سبزی گشنیز را خُرد کرده و میل کنید. برای رفع یبوست روزی یک استکان آب گشنیز صبح ناشتا یا شب موقع خواب با یک قاشق روغن زیتون مصرف شود.
بادرنجبویه و رفع یبوست
این گیاه از خانواده نعناع می‌باشد و عطر مخصوص به خود دارد. در مناطق خراسان رشد می‌کند.
برگ‌های آن پنج‌های بریده و ریز می‌باشد. مانند گشنیز است با این تفاوت که برگ‌های آن پهن‌تر و بریدگی در آن بیشتر است.
دارای ویتامین‌های A، B و C و تقویت کننده معده و روده می‌باشد و صفرا را از بین می‌برد.
10 گرم برگ بادرنجبویه را در یک لیوان بجوشانید و با یک قاشق پودر گل سرخ و یک قاشق روغن زیتون یک شربت غلیظ درست کرده و روزی یک استکان میل کنید. یبوست را از بین می‌برد و تقویت کننده دستگاه گوارش می‌باشد.
کاهو و رفع یبوست
شکل ظاهری آن دارای برگ‌های پهن و ساقه کوتاه و دارای گل‌های صورتی می‌باشد.
خواص مهم آن: سرشار از ویتامین‌های K، B و P همراه با مواد معدنی، ید، کلسیم، منیزیم و مواد قندی، سلولز، کمی نشاسته، کلروفیل، آهن، پتاسیم، فسفر و گوگرد می‌باشد.
کاهو تقویت کننده معده و روده و ضد یبوست است. بهتر است کاهو همراه با روغن زیتون مصرف شود. البته برگ‌های تیره خاصیت بیشتری دارد. کاهو همراه با آب لیمو تازه و روغن زیتون مفید است.
از میان گیاهانی که می‌توانند به رفع یبوست کمک کنند می‌توان به اسفرزه و بارهنگ اشاره کرد. این دو گیاه جزو ضدیبوست‌های متوسط هستند.
بعضی از روغن‌ها مانند روغن بادام و روغن زیتون هم می‌توانند در درمان مشکل یبوست، به‌خصوص در کودکان موثر باشند. میان گیاهان ضدیبوست که خیلی خوب و قوی عمل می‌کند، برگ سنا قرار دارد.
برگ سنا را، هم می‌توان به شکل سنتی جوشاند و هم می‌توان فراورده‌های دارویی آن را از داروخانه تهیه کرد. اگر می‌خواهید به شکل سنتی آن را مصرف کنید، حدود نصف قاشق چایخوری از برگ سنا را با یک لیوان آب بجوشانید و سپس آن را صاف کنید.
جوشانده برگ سنا مقداری تلخ است. اگر تمایلی به مصرف یک جوشانده تلخ ندارید می‌توانید قرص برگ سنا را از داروخانه تهیه کنید. لازم به ذکر است مصرف مداوم داروهای ضدیبوست به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
برای درمان این مشکل باید شیوه زندگی خود را تغییر دهید و در رژیم غذایی‌تان سبزیجات بیشتری بگنجانید و هر روز زمانی را به انجام فعالیت‌های بدنی و پیاده‌روی اختصاص بدهید.
توجه داشته باشید یبوست در طو‌لانی‌مدت می‌تواند مشکلاتی برای فرد ایجاد کند بنابراین سعی کنید در اسرع وقت با بهبود رژیم غذایی و فعالیت بدنی آن را درمان کنید.