سندرم روده تحريك پذير، اختلال حرکتی فونکسیونل غیر التهابی کولون می باشد که باعث حركات غيرطبيعي روده، درد شكمي، دیستانسیون شکم و اسهال و يبوست دوره‌اي مي شود.
علايم بالينی
وجود علايم زير به مدت 3 ماه به صورت مداوم يا عود كننده:
درد يا ناراحتي شكم كه:
• اين درد پس از تخليه شكم از بين مي‌رود
• با تغيير تعداد دفعات دفع مرتبط است
• با تغيير غلظت مدفوع همراه است
داشتن دو مورد يا بيشتر از علايم زير در حداقل 25% موارد:
الف) تعداد دفعات اجابت مزاج غيرطبيعي (كمتر از 3 بار و یا بيشتر از 3 بار در هفته)
ب) شكل مدفوع غيرطبيعي (بسیار سفت ویا خیلی شل)
ج) عبور مدفوع غيرطبيعي (کشیده شدن روده و یا احساس تخلیه ناکافی)
د) دفع موكوس
هـ) نفخ و احساس اتساع شكم
علائم ديگر:
آروغ زدن،اختلال در بلع
سوزش سر دل،احساس توده در گلو
درد شكم و يا اسهالي كه باعث بيدار شدن بيمار از خواب مي‌شود.
بیماریهایی که ممکن است در بروز این بیماری تاثیر داشته باشند
ديابت
كمبود لاكتاز
افسردگي
بيماري قلبي – عروقي
فشار خون بالا
اضطراب
ديس‌پپسي یا عفونت هليكوباكتر
داروهاي درماني برای سندرم روده تحریک پذیر
• آنتي كولينرژيك مانند هيوسين، دي‌سيكلومين
• ضد اسهال مانند لوموتیل (دي‌فنوكسيلات به همراه آتروپين)، لوپراميد
• ضدافسردگي سه حلقه‌اي مثل ايمي پرامين و آمي‌تريپلتلين، دزپيرامين
• آنتاگونيست گيرنده سروتونين مثل Alosetron
• پروكينتيك مثل سيزاپرايد
• ضداضطراب
• مسدود كننده‌هاي كلسيمي
• متاموسیل (متیل سلولز) و سایر ملینهای حجم دهنده.
• نالترکسان (ضد درد) ممکن است مفید باشد
برنامه تغذيه‌اي برای پیشگیری و درمان
1. در فاز حاد بيماري، تأمين رژيم المنتال مهم است، بخصوص براي بيماراني كه دچار عدم تحمل لاكتوز هستند زيرا رژيم المنتال به طور كامل جذب مي‌شود و منجر به باقيمانده مدفوعي نمي‌شود (يعني رژيم كم فيبر و كم‌باقيمانده توصيه مي‌شود).
2. با پيشرفت درمان، رژيم به سوي فيبر پيشروي مي‌كند ولي فيبر نبايد از حد مجاز بيشتر باشد. با بهبودي بيمار، رژيم پرفيبر و كم‌محرك توصيه مي‌شود ( مصرف 30-35 میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن).
3. مصرف غذاهاي چرب، كافئين، انواع قندها بخصوص فروكتوز و سوربيتول و لاكتوز (در افراد مبتلا به كمبود لاكتاز)، شكلات، الكل، نوشيدنيهاي كربناته محدود شود.
4. محدوديت مصرف غذاهاي ادويه‌دار يا نفاخ (حبوبات، سبزيجات خانوده كلم، ذرت، خیار و اسفناج) در صورت عدم تحمل توصيه مي‌شود.
5. از خوردن غذاهاي پر انرژی در حجم زياد خودداري شود.
6. مصرف 5 – 4 وعده كوچك در روز توصيه مي‌شود.
7. در صورت داشتن يبوست از مواد غذايي حاوي فيبر (آلو، انگور، انجير، سيب، هلو و سبزيجات) بيشتر استفاده شود و برنامه ورزشی منظم اجرا شود.
8. سبوس گندم براي بيماراني كه درد شكمي و يبوست دارند موثرتر است (فيبررژيمي بايد به تدريج شروع شوند و نهايتاً به gr/d 35-20 برسد).
9. لازم به ذكر است كه كاهش استرس و افزايش فعاليت بدني همراه با برنامه تغذيه‌اي به درمان بيمار كمك مي‌كند.
مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیکها مانند ماست پروبیوتیک توصیه می شود