ونلافاکسین در درمان افسردگی، اختلالات اشطراب عمومی و فوبیای احتماعی بکار می رود و جزء مهار کننده باز جذب نرونی سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین است.
طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی
طبقه بندی مصرف ونلافاکسین در حاملگی: C
اَشکال دارویی:
Tab Scored (Effexor): 25, 37.5, 50, 75, 100 mg
Extrel cap (Effexor XR): 37.5, 75, 150mg
فارماکوکینتیک، دینامیک و مکانیسم اثر
این دارو به خوبی جذب شده و به صورت وسیع در کبد به متابولیت‌های فعال خود تبدیل می‌شود. ۸۷ درصد از دارو در ادرار یافت می‌شود، ۲۷ درصد با پروتئین‌ها باند می‌گردند.
این دارو احتمالاً باز جذب نورونی سروتونین و نوراپی نفرین را مهار می‌سازد و به طور ضعیف بر روی دوپامین تأثیر می‌گذارد. اثرات موسکارینی، هستامینرژیک با α آدرنرژیک نداشته و با گیرنده‌های مذکور مرتبط نمی‌باشد.
کنترااندیکاسیون‌ها و موارد احتیاط
حساسیت اختلال دوقطبی، بیماری‌های بافت بینابینی ریوی.
احتیاط: بارداری، شیردهی، سالمندان و کودکان، بیماران مبتلا به مانیا، هیپرتانسیون، اختلالات تشنجی
MI اخیر، بیماری قلبی- کبدی و کلیوی، پنومونی ائوزینوفیلی، تمایلات خودکشی.
تداخلات دارویی ونلافاکسین
همراه با استفاده از ونلافاکسین و MAOI به صورت هم زمان امکان هیپرترمی، سفتی عضلانی، نوسانات سریع V/S، تغییرات ذهنی، سندرم نورولپتیک بدخیم وجود دارد.
سایمتیدین سبب افزایش اثرات ونلافاکسین می‌شود.
به کارگیری این دارو همراه با تضعیف کننده‌های CNS نظیر الکل، اپیوئید، آنتی هیستامین، سداتیو و خواب‌آورها تداخل به وجود می‌آورد.
همراه با به کارگیری این دارو سطوح کلوزاپین، دیزپیپرامین، هالوپریدول و وارفارین افزایش می‌یابد. سطوح سروتونین، سیبوترامین، سوماتریپتان، ترازادون همراه با استفاده از این دارو زیاد می‌شود.
ونلافاکسین سبب کاهش اثرات ایندویناویر می‌گردد.
سیپروهپتادین اثرات ونلافاکسین را کاهش می‌بخشد.
عوارض جانبی و ناخواسته ونلافاکسین
سرگیجه، آپاتی، آتاکسی، تحریک CNS، توهم، اضطراب، تمایلات خودکشی در اطفال و نوجوانان، حملات تشنجی، میگرن، آنژین صدری، هیپرتانسیون، هیپوتانسیون، دید غیرطبیعی، طعم غیرمعمول در دهان، درد گوش، کاتاراکت، کونژکتیویت، ضایعات قرینه، خشکی چشم‌ها، اوتیت مدیافوتوفوبی، دیس فاژی، تهوع، بی‌اشتهایی، خشکی دهان، کولیت، گاستریت، ژنژویت، خون‌ریزی رکتوم، استوماتیت، زخم‌های معده و دهانی.
اقدامات پرستاری درباره مصرف ونلافاکسین
وضعیت ذهنی بیمار را از نظر خلق و خو، شعور، عاطفه، افزایش نشانه‌های روانپزشکی، افسردگی، و حملات پانیک بررسی کنید. تمایلات خودکشی را در کودکان و نوجوانان بررسی نمایید.
BP را در دو وضعیت خوابیده و ایستاده بررسی کنید. نبض را هر ۴ ساعت چک کنید. در صورتی که فشار سیستولیک بیش از mmHg 20 افت کند دارو را قطع کرده به پزشک اطلاع دهید در بیماران قلبی- عروقی V/S را هر ۴ ساعت یک بار کنترل نمایید.
الکترولیت‌ها را چک کنی به موارد زیر توجه نمایید: هیپو/ هیپرکالمی، هیپو/ هیپرفسفاتمی، هیپوناترمی، هیپرواوریسمی، هیپو/ هیپرگلیسمی.
در صورت درمان طولانی مدت تست‌های خونی زیر را انجام دهید: CBC diff، لکوسیتوز و آنزیم‌های قلبی.
تست‌های کبدی نظیر AST, ALT و بیلی روبین.
وزن را هر هفته کنترل نموده به کاهش و افزایش وزن توجه کنید ممکن است اشتها افزایش یابد. ممکن است آدم محیطی رخ دهد.
تظاهرات قطع مصرف دارو عبارتند از: سردرد، تهوع، استفراغ، درد عضلانی و ضعف، این تظاهرات معمول نیستند مگر آنکه دارو ناگهانی قطع شده باشد.
تجویز
به منظور کاهش نشانه‌های گوارشی دارو را با غذا یا شیر مصرف کنید.
برای رفع خشکی دهان از آب نبات، آدامس و نوشیدن جرعه‌های مکرر آب استفاده نمایید.
از مصرف تضعیف کننده‌های CNS اجتناب ورزید.
ونلافاکسین را در مقادیر کم در اختیار بیمار قرار دهید زیرا در شروع درمان احتمال خودکشی وجود دارد.
توصیه ها
ونلافاکسین را در ظرف درب بسته و در درجه حرارت اتاق نگهدارید. از منجمد نمودن آن بپرهیزید.
از آنجایی که امکان خواب آلودگی و گیجی حین درمان وجود دارد حین حرکت به بیمار کمک کنید.
بیمار را از نظر بلع دارو مدنظر قرار دهید.
ملاحظات اختصاصی
۱- به دقت بیماری که جهت درمان افسردگی از دارو استفاده می‌کند را به خصوص در هنگام آغاز دارو یا افزایش دوز جهت افکار خودکشی بررسی نمایید.
۲- در صورت نیاز به قطع اگر بیمار بیش از یک هفته از دارو استفاده می‌کند، بهتر است دارو به صورت تدریجی قطع شود. اگر مدت مصرف دارو بیش از ۶ هفته باشد، طول دوره قطع کردن دارو می‌بایست حداقل ۲ هفته باشد.
۳- در افرادی که تشنج رخ می‌دهد، دارو را قطع نمایید.
۴- با توجه به این‌که دارو باعث افزایش فشار خون می‌شود، فشار خون را به صورت منظم ارزیابی کنید و اگر افزایش پیدا کرده بود، دوز را کاهش دهید و در صورت امکان، دارو را قطع کنید.
۵- بیمار مبتلا به Major affective disorder را به دقت ارزیابی کنید، زیرا دارو ممکن است باعث فعال شدن مانیا یا هایپومانیا شود.