از میان انواع و اقسام قرص های چربی سوز که هر کدام نیز ساختار و شیوه اثر گذاری متفاوتی دارند، قرص چربی سوز ونوستات بییشتر در کانون توجه قرار دارد. داروی ارلیستات با نام های مختلفی مانند زنیکال ( نام اصلی دارو، ساخت آلمان ) و در ایران با نام ونوستات تولید می شود.
ونوستات یک مهار‌کننده برگشت‌پذیر آنزیم لیپاز است که با برقراری پیوند با این آنزیم، آن را غیرفعال می‌کند. بنابراین از هیدرولیز چربی تری‌گلیسرید به شکل قابل جذب (اسید چرب و مونوگلیسرید) جلوگیری می‌کند.
مقدار و نحوه مصرف ونوستات
این دارو تنها باید زیر نظر پزشک تهیه و میزان مصرف دقیق آن هم توسط پزشک تعیین گردد. به طور معمول افراد می‌بایست کپسول‌ها را به طور مرتب روزانه یک عدد همراه ناهار و یک عدد همراه شام و همچنین مکمل‌ها را به طور مرتب روزانه یک عدد و با حداقل ۲ ساعت از مصرف کپسول‌ها به مدت ۲۴ ماه مصرف کنند.
توجه: قرص ونوستات بخشی از چربی غذا را با مدفوع دفع می‌كند و همراه با این چربی، ویتامین‌هایی مانند E و D و A و K نیز دفع می‌شود. مصرف كوتاه مدت و تحت نظر پزشک متخصص تغذیه، مشكلی برای مصرف كننده ایجاد نمی‌كند اما مصرف طولانی و بدون نظارت، عوارض جانبی زیادی را برای فرد به دنبال دارد.
قرص ونوستات چگونه اثر می کند؟
مکانیسم اثر گذاری این دارو بر این اساس است که با اشتها کاری ندارند و چربی هم نمی سوزاند، بلکه در سطح دستگاه گوارش مانع جذب یک سوم چربی غذا می شود.
یعنی غذایی را که مصرف می کنید، این قرص مانع جذب چربی در بدن می شود، در واقع این قرص همراه با غذا، درصد زیادی از چربی غذا را دفع می کند. یعنی از افزایش وزن جلوگیری کرده و باعث تعادل وزن می شود.
از آنجا که این دارو معمولا” جذب بدن نمی شود، جزو دسته داروهایی است که عوارض جانبی کمی دارد. این می تواند یک خبر خوب باشد، اما قطعا” در روند جذب ویتامین های محلول در چربی نیز تأثیر منفی دارد.
چربی هایی که تجزیه و جذب نشده اند، باعث دفع مدفوع پر چرب شده و بوی بسیار زننده ای ایجاد می کنند. در ارتباط با مقدار چربی موجود در غذا، احتمال ایجاد سر دردهای شدید و دل دردهای طاقت فرسا در ۶ درصد مصرف کنندگان وجود دارد.
در ضمن به علت اختلال در جذب ویتامین های محلول در چربی که شامل ویتامین های K , E , D , A است،( در واقع جذب ویتامین های E و D و A و k در مصرف کنندگان این قرص ها صورت نمی گیرد) باید دو ساعت بعد از مصرف ونوستات نسبت به مصرف مکمل های مولتی ویتامین اقدام شود.
عوارض ونوستات
همانطور که گفته شد اولین مشکل، عدم جذب ویتامین های محلول در چربی است، حال اگر قرار باشد فردی در کوتاه مدت از این قرص استفاده کند، دچار مشکل نخواهد شد، اما اگر در دراز مدت مورد استفاده قرار گیرد، عوارض جانبی رخ خواهد داد.
این دارو موجب افزایش خون ریزی ماهیانه در خانم ها در اثر اختلال در انعقاد خون به علت کمبود ویتامین k می شود. در مجموع: اسهال، مدفوع چرب، بی اختیاری یا تکرر مدفوع، جمع شدن گاز در شکم، دردهای شکمی، اختلالات عادت ماهیانه از عوارض جانبی ونوستات می باشد.
موارد منع مصرف ونوستات
کسانی که مشکل تیروئید دارند و از داروی لووتیروکسین استفاده می کنند. کسانی که کمبود ویتامین دارند، خصوصا” ویتامین های محلول در چربی، کسانی که به علت بیماری قلبی عروقی داروی وارفارین مصرف می کنند، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، کسانی که مشکل نفرون های کلیه دارند و یا کبد چرب دارند، حتما” این دارو را بدون کسب اجازه از پزشک مصرف نکنند. در دوران شیردهی نیز منع مصرف دارد.
من ۳۵ کیلو اضافه وزن دارم و دکتر کپسول چربی سوز ونوستات را به همراه رژیم برایم تجویز کرده می خواستم از فواید و مضرات این کپسول آشنایی پیدا کنم. لطفا در این زمینه بنده را راهنمایی نمایید.
پاسخ: داروی ارلیستات با نام های مختلفی مانند زنیکال ( نام اصلی دارو و ساخت روشه آلمان ) و در ایران با نام ونوستات توسط شرکت دارو سازی ابوریحان تولید می شود.
این دارو روی نیمی از مصرف کنندگان ممکن است اصلا اثر نکند و روی افرادی که اثر کرده ظرف ۳ ماه ۵% کاهش در BMI و ظرف ۱ سال ۱۶% کاهش وزن دیده شده است. پزشکی که برای افراد چاق (BMI بالاتر از ۳۰) این داروها را به تنهایی یا به صورت ترکیبی تجویز می کند، باید عملکرد داروها را توضیح دهد تا بیمار با آگاهی، مصرف چربی سوزها را انتخاب کند.»
این دارو به نسبت کم ضررتر بوده و مکانیسم کارشان نیز متفاوت است. با اشتها کاری ندارند و چربی هم نمی سوزانند، بلکه در سطح دستگاه گوارش مانع جذب یک سوم چربی غذا می شوند. البته این داروها با رژیم غذایی جواب می دهند.
آن هم به صورت تدریجی و دراز مدت (یک کیلو در ماه از وزن کاسته می شود). مصرف این داروها نیز می تواند عوارضی به همراه داشته باشد همچون بی اختیاری دست و ممانعت از جذب چربی نیز می تواند کمبود ویتامین های محلول در چربی را به همراه آورد.به علاوه خانمهای شیرده، باردار و بچه ها از مصرف این داروها منع می شوند.
در ۱۵ تا ۳۰ درصد موارد اسهال چرب و در ۷ درصد موارد دفع غیرارادی مدفوع و از دست دادن ویتامین های حلال در چربی به ویژه A،D، K و E را به همراه دارد. بیشتر مصرف کنندگان آن نیز از خروج گاز شکمی همراه با ترشحات روده‌ای ناراحت‌‌اند.
پزشکان به افرادی که از این دارو استفاده می کنند، پیشنهاد می کنند غذاهای چرب کمتری بخورند و در عوض میوه، سبزی ها و ویتامین را در برنامه غذایی خود بگنجانند.
از آن جا که دارو جذب چربی غذا را متوقف میکنه احتمالا” تغییراتی در روده ایجاد میکنه این تغییرات معمولا” در هفته اول درمان ایجاد میشه و برای بر خی افراد ممکنه تا ۶ ماه یا بیشتر پس از مصرف دارو اتفاق بیفته این تغییرات شامل دفع روده ای با گاز یا افزایش تعداد حرکات روده ای و عدم کنترل آنها بخصوص بعد از غذاهایی که میزان بیشتری از چربی دارن اتفاق بیفتد.
چربی هایی که تجزیه و جذب نشده اند، باعث دفع مدفوع پر چرب شده و بوی بسیار زننده ای ایجاد می کنند. در ارتباط با مقدار چربی موجود در غذا، احتمال ایجاد سر دردهای شدید و دل دردهای طاقت فرسا در ۶ درصد مصرف کنندگان وجود دارد.
در ضمن به علت اختلال در جذب ویتامین های محلول در چربی که شامل ویتامین های K , E , D , A است ، باید دو ساعت بعد از مصرف ونوستات نسبت به مصرف مکمل های مولتی ویتامینی اقدام شود.
این دارو به علت احتمال ایجاد زمینه ی بروز سرطان سینه که از طرف FDA ( اداره غذا و دارو ) مطرح گردیده بود، از طرف شرکت سازنده و تولید کننده، درخواست تایید دارو پس گرفته شده است.
این قرص ها همراه با غذا، درصد زیادی از چربی غذا را دفع می کند. از آنجا که این دارو معمولا جذب بدن نمی شود، جزو دسته داروهایی است که عوارض جانبی کمی دارد.
چون متابولیسم آن روی اندام های بدن بیشتر می شود، اما وقتی جذب نمی شود، عوارض جانبی آن کمتر است. قرص های آنتی لیپاز در واقع جذب چربی را مختل می کنند و در نتیجه جذب ویتامین های محلول در چربی را نیز مختل می نمایند.
در واقع جذب ویتامین های E و D و A و k در مصرف کنندگان این قرص ها صورت نمی گیرد. حال اگر قرار باشد فردی در کوتاه مدت از این قرص ها استفاده کند، دچار مشکل نخواهد شد، اما اگر در دراز مدت مورد استفاده قرار گیرد، عوارض جانبی رخ خواهد داد.
این داروها موجب کمبود ویتامین های محلول در چربی، افزایش خون ریزی ماهیانه در خانم ها در اثر اختلال در انعقاد خون به علت کمبود ویتامین k می شود. از سوی دیگر، کمبود هر یک از ویتامین های محلول در چربی مانند E نیز عوارض خاص خود را دارد؛
مطلب خواندنی:غذاهای گیاهی برای چربی سوزی
به طور مثال، باعث جذب کمتر مواد مغذی آنتی اکسیدان در بدن می شود. در غذاهای سرخ شده، کتلت، کوکو و فست فودها چربی زیادی وجود دارد.
گاهی می توان پس از صرف غذای چرب از این قرص‌ها، مصرف کرد و صرفا مصرف محدود این قرص ها توصیه می شود، نه مصرف مداوم و همیشگی آنها مصرف خودسرانه هر نوع دارویی از جمله این قرص ها به هیچ عنوان صحیح نیست.
به گفته پژوهشگران برزیلی، مصرف داروی «اورلیستات» یا «زنیکال» ( یا ونوستات ) که گاه برخی بیماران برای کاهش وزن از آن استفاده می کنند، احتمال بروز سنگ های کلیه را افزایش می دهد.
محققان دانشگاه فدرال سائوپولو در برزیل با بررسی گروهی از موش های آزمایشگاهی دریافتند، استفاده از داروی ارلیستات میزان نوعی ماده سنگ ساز موسوم به «اگزالات» را در ادرار این حیوانات تا ۸ برابر (هشت برابر) افزایش می دهد.
داروی ارلیستات یکی از داروهایی است که از جذب چربی در روده ها جلوگیری می کند.
این دارو برای کاهش وزنهای ناشی از پر خوری استفاده می شود.
این دارو بر روی اشتها هیچ گونه تاثیری ندارد.
از عوارض مصرف چربی سوزها مثل داروی ونوستات یا ارلیستات و زنیکال می توان به این نکات اشاره کرد ؛
سردرد و کاهش جذب ویتامینهای محلول در چربی (ویتامینهای E، D، A وK) نیز از دیگر عوارض شایع داروی ونوستات یا ارلیستات و زنیکال است و به همین دلیل پزشک مصرف این دارو را برای مدت زمان مشخص توصیه و مصرف مکمل این ویتامینها را هم در طول درمان با این دارو تجویز می کند.
در ۳ هفته اول مصرف زنیکال، عوارضی مانند دفع مدفوع مکرر و چرب، اسهال، اضطراب، سرگیجه و ناراحتیهای روده ای بروز می کند و در موارد نادری باعث خشکی پوست و اختلال در مفاصل می‌شود.
از آنجا که استفاده از این دارو، باعث کاهش قندخون می‌شود بنابراین باید تغییرهایی در مصرف انسولین و داروهای پایین آورنده قندخون بیماران دیابتی ایجاد کرد و به همین دلیل مصرف این دارو در این بیماران توصیه نمیشود.
به علاوه احتمال بروز سنگ کلیه هم در افرادی که سابقه این مشکل را دارند با مصرف زنیکال افزایش پیدا می‌کند. به‌طور کلی مصرف این دارو های چربی سوز برای کودکان، زنان باردار یا شیرده، افراد مبتلا به دیابت، فشارخون بالا، کلسترول بالا، بیماریهای قلبی- عروقی و پرکاری تیرویید توصیه نمیشود.
اگر چه اورلیستات جذب چربی را مهار می‌کند اما همیشه موثر نیست و نمیتوان بعد از مصرف هرغذای چربی با خیال راحت یک قرص ونوستات خورد.
فراموش نکنید هر فردی کاندید مناسبی برای دارودرمانی نیست و اگر بسیاری از بیماران دچار اضافه وزن، حتی با گرفتن رژیم‌غذایی کم‌چرب یا آب پزکردن غذاها، وزنشان پایین نمی‌آید، مشکل چربی دریافتی نیست بلکه بی‌نظمی در مصرف وعده‌های غذایی و ریزه‌خواری است.
ونوستات را بدون نسخه هم می‌توان از داروخانه خریداری کرد اما نباید این دارو خودسرانه مصرف شود و مصرف آن حتما باید تحت نظر متخصص تغذیه و در کنار رژیم‌غذایی کم‌کالری باشد.
فراموش نکنید اگر عادت غذایی افراد اصلاح شود، هیچ نیازی به مصرف داروهای لاغری نیست. حتی تولید‌کنندگان اورلیستات نیز ادعا نمی‌کنند که فقط با مصرف این دارو و بدون رژیم و ورزش می‌توان وزن کم کرد. اگر پزشک مصرف دارو را لازم بداند، باید تحت‌نظر او و در یک دوره و در کنار مصرف مکمل‌ها باشد تا فرد دچار هیچ کمبودی نشود.
نکته پایانی
اگر قصد کاهش وزن دارید، راه اصولی و صحیح کنترل وزن را بیاموزید و منابعی که باعث دریافت انرژی مازاد میشوند را بشناسید. سالم ترین راه برای کاهش وزن و یا جلوگیری از افزایش وزن، فعالیت ورزشی منظم و رژیم غذایی صحیح است.
این داروها حتی اگر مورد تأیید نیز باشند به هیچ عنوان به تنهایی نمی توانند باعث کاهش وزن شوند، بلکه باید در کنار رژیم غذایی و فعالیت ورزشی مصرف شود.
این راه حل ها کوتاه مدت و تجاری هستند مگر در مواردی خاص و برای مدت زمانی کوتاه. کارشناسان مصرف قرص ونوستات را در موارد خاص یا چاقی های شدید به عنوان یک روش کمک کننده در دفع چربی تجویز می کنند نه به عنوان یک روش اساسی و همیشگی.
اگر چه اورلیستات جذب چربی را مهار می‌کند اما همیشه موثر نیست و نمیتوان بعد از مصرف هرغذای چربی با خیال راحت یک قرص ونوستات خورد.
فراموش نکنید هر فردی کاندید مناسبی برای دارودرمانی نیست و اگر بسیاری از بیماران دچار اضافه وزن، حتی با گرفتن رژیم‌غذایی کم‌چرب یا آب پزکردن غذاها، وزنشان پایین نمی‌آید، مشکل چربی دریافتی نیست بلکه بی‌نظمی در مصرف وعده‌های غذایی و ریزه‌خواری است.
ونوستات را بدون نسخه هم می‌توان از داروخانه خریداری کرد اما نباید این دارو خودسرانه مصرف شود و مصرف آن حتما باید تحت نظر متخصص تغذیه و در کنار رژیم‌غذایی کم‌کالری باشد.
فراموش نکنید اگر عادت غذایی افراد اصلاح شود، هیچ نیازی به مصرف داروهای لاغری نیست. حتی تولید‌کنندگان اورلیستات نیز ادعا نمی‌کنند که فقط با مصرف این دارو و بدون رژیم و ورزش می‌توان وزن کم کرد.
اگر پزشک مصرف دارو را لازم بداند، باید تحت‌نظر او و در یک دوره و در کنار مصرف مکمل‌ها باشد تا فرد دچار هیچ کمبودی نشود.