آشنایی با مشکلات دندان عقل و کشیدن آن

افراد بالغ در دهان خود 32 عدد دندان دارند. دندان عقل یا مولار سوم جزء آخرین دندان هاست و معمولاً در اواخر نوجوانی و اوایل جوانی ظاهر می شود؛ البته در برخی موارد رویش آن در سنین بالاتر نیز دیده شده است. اگر این دندان ها به خوبی در بیایند وجود آنها می تواند در دهان سودمند باشد، در حقیقت دندانپزشکان توصیه می کنند اگر دندان عقل شرایط رویش یک دندان سالم را دارد و بهداشت آن به خوبی رعایت می شود، در دهان حفظ شود، اما رویش این دندان در اغلب اوقات با مشکل رو به رو می شود.

دلیل وجود دندان عقل

انسان‌های اولیه نسبت به ما استخوان‌بندی و اسکلت درشت‌تری داشته‌اند. جمجمه‌های به دست آمده نشان می دهد که بشر اولیه سه دندان آسیای بزرگ داشته و از هر سه آن‌ها برای جویدن استفاده می‌کرده است. دلیل این قضیه مصرف غذاهای خام و سفت بوده است. آن‌ها برای جویدن این غذا‌ها به دندان‌های آسیای بیشتر و آرواره‌های قوی‌تری نیاز داشتند.

به تدریج با پیشرفت شرایط زندگی، بشر پختن غذا‌ها را یاد می‌گیرد، غذاهایی که مصرف می کند نرم‌تر می‌شوند و کم کم نیاز به آرواره‌های قوی‌تر و دندان‌های بیشتر از بین می‌رود. در نتیجه فک انسان در کنار سایر استخوان‌ها به مرور زمان کوچک‌تر می‌شود؛ بنابراین آخرین دندان آسیای بزرگ به تدریج فضای کافی برای رویش خود را از دست می‌دهد و شیوع نهفتگی در این دندان افزایش می‌یابد.

هر چه جلو‌تر می‌رویم نهفتگی در این دندان شایع‌تر می‌شود. در واقع سومین آسیای بزرگ فک به تدریج در حال حذف شدن از ژنتیک انسان است. امروزه اکثر افراد فک هایی دارند که جایی برای 32 دندان ندارد و فک در نهایت قادر است 28 دندان را در خود جای دهد.

شرایط رویش یک دندان

برای این که دندانی رویش پیدا کند باید ۳ عامل وجود داشته باشد:

مسیر رویش باز باشد، برای مثال ریشه دندان‌های کناری این مسیر را مسدود نکرده باشند.
فضای موجود برای رویش دندان مناسب باشد؛ یعنی اندازه دندان با مقدار فضای موجود متناسب باشد.
دندان توان رویش داشته باشد.

اگر هر کدام از این سه عامل دچار اشکال باشند، دندان به سمت نهفتگی می‌رود.

دندان عقل نهفته

اگر برای رشد دندان عقل در دهان فضای کافی موجود نباشد، ممکن است دندان عقل زیر دندان دیگر یا در جلوی آن قرار بگیرد. در بسیاری از افراد دندان عقل فرصت و امکان رویش و قرار گرفتن در قوس فکی را ندارد و «نهفته» می‌ماند.
دلایل نهفته ماندن دندان عقل عبارتند از:

ژنتیک
بیماری‌های دوران کودکی (کم خونی، راشیتیسم)
عدم هماهنگی رشد استخوان فک با اندازه دندان‌ها

مشکلات دندان عقل

از مشکلات دندان عقل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تحلیل ریشه دندان آسیای دوم (در صورت الگوی رشدی نادرست دندان)
تشکیل کیست ‌ها و تومورهای با منشا دندانی در اطراف دندان عقل نهفته که بسته به نوع ضایعه ممکن است خوش خیم و یا بد خیم باشند.
تضعیف استخوان فک توسط یک دندان نهفته و عدم استحکام مکانیکی استخوان فک در برابر ضربه
نامرتب شدن و درهم ریختگی سایر دندان‌های فک

نصفه درآمدن دندان‌ ها

معمولاً دندان‌هایی که نصفه درآمده‌اند و بخشی از لثه روی آن‌ها قرار گرفته است، بیشترین مشکل را برای بیمار ایجاد می‌کنند. این دندان‌ها بهترین محیط کشت برای باکتری‌های حفره دهان هستند. در این حالت خرده‌های مواد غذایی در زیر لثه اطراف دندان جمع شده و باعث ایجاد عفونت و التهاب می شوند. گاهی این التهاب به صورت دردهای مزمن در ناحیه سر و صورت خود را نشان می‌دهد.

این شرایط ممکن است چنان شدید باشد که به بستری شدن فرد در بیمارستان منجر شود. اگر بیمار دیر مراجعه کرده و یا سر خود آنتی‌بیوتیک مصرف کند، احتمال تشدید مشکل و گسترش عفونت به فضاهای فک و صورت و حتی گردن وجود خواهد داشت. بنابراین اگر دندان عقل شما به صورت نیمه درآمده و چندین ماه است که به همین حالت باقیمانده است، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

علل اصلی کشیدن دندان عقل

دندان پزشک اغلب دندان عقل را تحت شرایط زیر می کشد:

هنگامی که مشخص است دندان عقل در موقعیت مناسبی قرار نخواهد گرفت و به دلیل کمبود فضا در جای خود به خوبی رشد نخواهد کرد.
اگر تنها بخشی از دندان عقل بیرون آمده و دچار پوسیدگی شده باشد. این دندان ها اغلب پوسیده می شوند؛ زیرا آنها را نمی توان به راحتی تمیز کرد.
اگر دندان عقل دچار درد و ناراحتی است.

عوارض جراحی

جراحی عوارض کوتاه مدتی با خود به همراه خواهد داشت، عوارضی همچون تورم، کبودی و درد که به مرور زمان برطرف می‌شوند. یکی از عوارض مهم در جراحی دندان عقل پایین، آسیب دیدن عصب فک پایین یا عصب زبان است. در این حالت ممکن است به دلیل مجاورت ریشه دندان عقل با این اعصاب، لب یا نوک زبان بیمار دچار بی‌حسی شود. اگر آسیب دیدگی عصب شدید نباشد این شرایط معمولاً از چند روز تا چند هفته بهبود خواهد یافت.

مراقبت‌های بعد از خارج کردن دندان عقل

پس از کشیدن دندان عقل بهتر است مدت 24 ساعت استراحت کنید، حرف نزنید و از استعمال سیگار یا مصرف نوشیدنی ها بپرهیزید تا محل زخم دچار خونریزی نشده و یا بخیه ها باز نشوند. با دهانشویه تجویز شده دهان خود را شستشو دهید و فراموش نکنید داروهای تجویز شده را سر ساعت مصرف کنید.